Nadwiślański Park Etnograficzny

Oceń ten artykuł
(4 głosów)
Nadwiślański Park Etnograficzny Nadwiślański Park Etnograficzny
Skansen w Wygiezłowie to nie tylko tradycyjna wiejska zabudowa, ale też Zamek, Pałac i Amfiteatr, a do tego sporo wydarzeń, na które można się wybrać razem z klasą.

Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie zajmuje 5 ha malowniczo ukształtowanej powierzchni. Zabytkowe obiekty, pochodzące z okresu od XVII do końca XIX wieku, rozmieszczono w sektorach małomiasteczkowym oraz wiejskim. Zróżnicowaną klasowo strukturę społeczną wsi reprezentują zabudowania chłopskie , sakralno - plebańskie i dworskie. Budynki sektora małomiasteczkowego zgrupowane wokół czworobocznego rynku, z publiczną studnią pośrodku nawiązują do układu przestrzennego typowego rolniczo-rzemieślniczego miasteczka. Sektor wiejski zdominowała sylwetka kościoła z początku XVII wieku, który wraz z dzwonnicą alarmową tworzy, wyodrębniony kamiennym murem zespół sakralny. Zabudowania chłopskie kryte słomianą strzechą odtwarzają zagrody zróżnicowane pod względem zarówno czasu budowy jak i statusu majątkowego właścicieli. We wnętrzach mieszkalnych odtworzono warsztaty rzemieślnicze, które zaspakajały podstawowe potrzeby mieszkańców wsi. Samowystarczalny charakter gospodarki chłopskiej podkreślają ekspozycje obiektów przemysłu ludowego; kużnia, olejarnia / w najbliższej przyszłości młyn/. W znacznym oddaleniu od chłopskich zagród usytuowano szlachecki dwór w otoczeniu rozległego założenia parkowego. Zabudowę wiejską znakomicie dopełniają obiekty małej architektury ; kapliczki, krzyże, ule, studnie, suszarnia owoców a także płoty okalające ogródki kwiatowe, warzywnik, sady, poletka z uprawami oraz szpalery wysokiej zieleni naśladującej dawne zadrzewienie w krajobrazie tradycyjnej wsi. Większość obiektów posiada w pełni urządzone i udostępnione do zwiedzania wnętrza.

Inicjatorem utworzenia regionalnego muzeum budownictwa drewnianego w Wygiełzowie była dr Hanna Pieńkowska, konserwator zabytków województwa krakowskiego. Przy jej wkładzie autorskim w 1965 roku powstał fundamentalny projekt „ Sieć parków etnograficznych w województwie krakowskim”, tworzący na długie lata mocne podstawy dla wszystkich muzeów skansenowskich w Małopolsce. Dzięki osobistemu zaangażowaniu Hanny Pieńkowskiej inicjatywa spotkała się z dużym poparciem władz lokalnych powiatu chrzanowskiego, które zadecydowało o powodzeniu przedsięwzięcia. Do realizacji zadania powołano Zespół Dokumentacji Zabytków, który opracował „Materiały do założeń regionalnego parku etnograficznego w Lipowcu”, mające na celu określenie zasięgu kulturowego, koncepcję programową i przestrzenną nowej placówki muzealnej. Trzon grupy badawczej, typującej obiekty do przeniesienia, tworzyli dr Marian Kornecki i Maria Majka, wspomagani w terenie przez historyków sztuki prof. dr Tadeusza Chrzanowskiego i Aleksandrę Kydryńską oraz architekta Janusza Smólskiego.

Programem kompleksowej ochrony konserwatorskiej objęto ludowe budownictwo drewniane wsi i małych miasteczek z terenu pradoliny Wisły w powiązaniu z XIII wiecznym zamkiem Lipowiec. Zasięg penetracji terenowych obejmował tereny leżące na zachód od Krakowa po obu stronach Wisły aż do rzeki Przemszy stanowiącej granicę Małopolski ze Śląskiem. Na północy linia wyznaczająca obszar badań sięgała pod Olkusz i Skałę a na południu opierała się o Kęty, Wadowice i Myślenice. 

Wyodrębniony obszar badawczy posiadał jednorodny charakter zabytków budownictwa drewnianego, uwarunkowany podobieństwem czynników naturalnych, stosunków społeczno –gospodarczych a także politycznych , ukształtowanych w XIX wieku. 

Wybór miejsca pod lokalizację skansenu był ściśle związany z potrzebą zabezpieczenia zamkowego wzgórza przed chaosem współczesnego budownictwa. W 1970 roku, po zakończeniu konserwacji zamku Lipowiec w formie trwałej ruiny i włączeniu go do ruchu turystycznego, powołano przy Muzeum w Chrzanowie oddział „ Ruiny Zamku Lipowiec- Park Etnograficzny”. Dynamiczne tempo translokacji zabytkowych budynków i równie szybkie tempo ich odbudowy pozwoliło w 1973 roku udostępnić do zwiedzania 3 pierwsze obiekty a zamiejscowy, oddział przekształcono na Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec. Dalsza rozbudowa muzeum na wolnym powietrzu przebiegała zgodnie z planem, który zakładał docelowe przeniesienie od 20 do 30 zabytkowych obiektów mieszkalnych, gospodarczych i sakralnych. Skansen i Zamek Lipowiec w strukturach Muzeum w Chrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich pozostawały do 2006 roku. Na bazie zbiorów oddziału w 2007 roku utworzono samodzielne Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec, które otrzymało status Instytucji Kultury Samorządu Województwa Małopolskiego. Od tego okresu Muzeum wzbogaciło swoją ekspozycję plenerową o kolejne trzy zabytkowe obiekty; dwór z 1730 roku z Drogini , spichlerz plebański z 1726 roku z Tenczynka,” plebanię” z 1892 roku z Benczyna oraz amfiteatr z widownią na 500 osób i zaplecze rekreacyjne z grillem i kręgiem ogniskowym. Aktualnie w ekspozycji plenerowej znajduje się 25 zabytkowych obiektów budownictwa drewnianego.

Galeria:

Zdjęcia przekazane przez Nadwiślański Park Etnograficzny.

 

Informacje organizacyjne:

Adres:

Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
Wygiełzów, ul Podzamcze 1 
32 - 551 Babice

Telefon kontaktowy: Kasa, informacja, zamawianie lekcji: 32 - 613 - 40 - 62
Administracja: tel/fax 32 - 622 - 87 - 49, 32 - 646 - 28 - 10.
Adres e-mail: Dział Upowszechniania i Edukacji
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 
Sekretariat 
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 
Adres www:

www.mnpe.pl 

Parking dla autobusów:

Przy wejściu głównym Muzeum
Miejsc parkingowych – ok. 15 + 6 dla autokarów
Dostępność – cały rok
Opłaty – parking bezpłatny
Parking niestrzeżony

Przy Zespole Szkół w Babicach, ul. Krakowska
Miejsc parkingowych – ok. 36 + 4 dla autokarów
Odległość od Skansenu/Zamku – ok. 500 metrów
Dostępność – cały rok
Opłaty – parking bezpłatny
Parking niestrzeżony

Szczegółowy cennik dla grup zorganizowanych:

Ceny biletów do skansenu i lekcji warsztatowych:

Bilet normalny - 10 zł.
Bilet ulgowy - 5zł.
Lekcje warsztatowe: "Nie święci garnki lepią", "Na szkle malowane", 
"Zwyczaje świąt Bożego Narodzenia", "Plastyka obrzędowa Świąt Wielkanocnych", "Papier czerpany", "Od ziarna do chleba", „O pszczółce co w ulu mieszka”, „Budownictwo ludowe Krakowiaków Zachodnich” - 12 zł.
Pozostałe lekcje warsztatowe - 10 zł.
Opłata za ognisko dla grup szkolnych 
(w tym drewno i szpikulce) 90 minut - 70 zł.
po wcześniejszej rezerwacji
Opłata za grill zadaszony dla grup szkolnych (bez opału) 90 minut - 50 zł.
po wcześniejszej rezerwacji

Ceny biletów na Zamek Lipowiec:

Bilet normalny - 7 zł.
Bilet ulgowy - 4 zł.
Opłata za ognisko dla grup szkolnych i turystów indywidualnych
(w tym drewno i szpikulce) - 70 zł.
Opłaty dotyczą również dziedzińca dolnego.
W poniedziałki wstęp na Zamek wolny, za wyjątkiem dni świątecznych.

Cennik przewodników:

Opłata za przewodnika w skansenie - 25 zł.
Opłata za przewodnika na zamku - 20 zł.

Minimalny czas zwiedzania:

Skansen – 45 min.
Zamek – 30 min.

Maksymalny czas zwiedzania:

Skansen – 90 min.
Zamek – 60 min.

Godziny i dni otwarcia:

Skansen i Zamek
w sezonie letnim (1 marzec - 31 październik) od 8.00 do 18.00.
w sezonie zimowym (1 listopad - 28/29 luty) od 8.00 do 15.00.

Dwór z Drogini:
w sezonie letnim (1 marzec - 31 październik) od 8.00 do 15.00.
sobota, niedziela od 11.00 do 18.00.
w sezonie zimowym (1 listopad - 28/29 luty) od 8.00 do 15.00.
sobota, niedziela od 11.00 do 15.00.

Ważne informacje dla wycieczek szkolnych:

Brak informacji

Stałe ekspozycje:
  1. Dom podmiejski z Chrzanowa – warsztat garncarski – ekspozycja stała
  2. Dom małomiasteczkowy z Alwerni – sklep z pamiątkami
  3. Karczma z Minogi – oferuje dania kuchni regionalnej – rekonstrukcja
  4. Studnia z Aleksandrowic
  5. Spichlerz z Kościelca – wystawy czasowe
  6. Chałupa sołtysia z Przegini Duchowej – wnętrza domowe najzamożniejszej warstwy chłopstwa – wystawa czasowa, wyposażenie oryginalne
  7. Spichlerz z Giebułtowa
  8. Olejarnia z Dąbrowy Szlacheckiej – wyposażona w oryginalną prasę do wytłaczania oleju – ekspozycja stała.
  9. Kuźnia z Liszek -
  10. Chałupa z Podolsza – dom średniozamożnej rodziny chłopskiej, wewnątrz wystawy stałe – „Święcone w domu wójta” oraz „Dawny sprzęt gospodarstwa domowego”.
  11. Stodoła z Przeciszowa
  12. Chałupa z Przeciszowa – wystawa stała „W szkole naszych dziadków” oraz ekspozycja dot. obróbki lnu i warsztat wikliniarski.
  13. Stodoła z Kaszowa
  14. Chałupa z Kaszowa
  15. Chałupa z Płazy – Warsztat do szycia koszyków z korzenia sosny, gospodarstwo zielarki – chałupa biedniacka – ekspozycja stała.
  16. Chałupa z Rozkochowa – Najstarszy w skansenie typ zagrody jednobudynkowej, pod wspólnym dachem część
  17. Stodoła z Regulic
  18. Młyn z Sadka – izba kurna – ekspozycja stała
  19. Okół ze Staniątek – wnętrze zagrody okołowej – ekspozycja stała
  20. Stodoła ze Staniątek
  21. Kościół z Ryczowa – pocz. XVII wieku, w typie budowli gotyckiej z zachowanym oryginalnym wyposażeniem wnętrza – ekspozycja stała.
  22. Dzwonnica z Nowej Góry
  23. Dwór z Drogini – część muzealna zaaranżowana wystawą stałą „Mieszkanie zamożnej rodziny szlacheckiej”, ekspozycja stała obejmuje pięć sal: salon, pokój pani, pokój rezydentki, sypialnię państwa i gabinet pana. Dodatkowo sala wystaw czasowych i sala konferencyjna.
  24. Plebania z Benczyna – ekspozycja kancelarii plebańskiej – wystawa stała.

25. Spichlerz plebański z Tenczynka

 Planowane wydarzenia:

- „Niedziela ze św. Florianem” – Impreza rodzinna o charakterze pikniku którego tematem przewodnim będzie Święty Florian – patron strażaków. W ciągu całego dnia, w plenerach skansenu zaproszeni strażacy z OSP i PSP będą prowadzili gry i zabawy dla uczestników imprezy, a także zaprezentują sprzęt gaśniczy pokaz zawodowej sprawności. W trakcie jej trwania zobaczyć także będzie można wystawę poświęconą patronowi oraz wziąć udział w konkursach plastycznych na jego wizerunek. Zaplanowany termin 26 kwietnia 2015 roku

- „Po krakowsku” Przegląd Zespołów Obrzędowych – doroczny, XXI edycja konkursowego przeglądu zespołów obrzędowych i Kół Gospodyń wiejskich z powiatu chrzanowskiego i ościennych prezentujących dawne obrzędy i zwyczaje ludowe. Pokazom scenicznym towarzyszy barwny kiermasz rękodzieła ludowego i poczęstunek regionalnymi potrawami. Zaplanowany termin 17 maja 2015

- „Tajemnice Zamkowej Wieży”- wydarzenie, którego główną atrakcją dla turystów będzie wzięcie udziału w grze terenowej na Zamku Lipowiec. Uczestnicy maja okazję poznać „tajemnice” zamkowych wnętrz, poznać historię lipowieckiej warowni, a także wziąć udział w grach zręcznościowych i biesiadować przy rycerskich posiłkach. Zaplanowany termin 31 maja 2015 roku.

- „Przy chłopskim stole” Konkurs Potraw Regionalnych – XXI edycja konkurs trwale wpisanego w kalendarz imprez plenerowych w skansenie w Wygiełzowie. Prezentuje on kulinarne umiejętności Kół Gospodyń Wiejskich z powiatu chrzanowskiego i ościennych powiatów. W trakcie konkursu widzowie mają możliwość poznania historii tradycyjnych potraw regionu i miejscowości oraz poznać ich smak podczas poczęstunków oferowanych przez każde z Kół Gospodyń. Zaplanowany termin 14 czerwca 2015 roku.

- „W krainie baśni” – impreza plenerowa u progu wakacji, skierowana głównie do rodzin z dziećmi. Jej uczestnicy będą mogli wziąć udział w warsztatach, zabawach i występach na scenie, a tematem przewodnim będzie świat legend i baśni polskich, w tym popularnych bajek ludowych. Wysłuchać będzie można bajek i opowieści ludowych czytanych przez lektorów, a także sporządzić stroje bajkowych bohaterów. Zaplanowany termin 28 czerwca 2015 roku.

- Festiwal „Etnomania” – kolejna cykliczna już impreza związana z przestrzeniami skansenu w Wygiełzowie. W jej trakcie widzowie mają możliwość uczestniczenia w różnorodnych warsztatach rękodzielniczych i rzemieślniczych, uczestniczyć w różnego typu zajęciach muzycznych, edukacyjnych, a także nabyć wyroby rękodzieła ludowego. Warsztatom i pokazom towarzyszą także pokazy sceniczne i koncerty muzyczne. Zaplanowany termin 19 lipca 2015 roku.

- Turniej Rycerski – impreza plenerowa rozgrywająca się na zamku Lipowiec i w jego otoczeniu w trakcie której rycerskie grupy rekonstrukcyjne odtwarzają sceny bitewne, rycerskie turniejowe pojedynki, a scenografia lipowieckiego zamku i wprowadzana aranżacja przybliża widzom kulturę i życie codzienne w średniowieczu. Zaplanowany termin 2 sierpnia 2015 roku.

- Powiatowe Święto Miodu „Miodobranie pod Lipowcem” – tradycyjne święto pszczelarzy podczas którego w Wygiełzowie prezentują się Koła Pszczelarskie skupione w Powiatowej Radzie Bartniczej oraz zaproszone Koła z regionu Małopolski Zachodniej. W trakcie imprezy usłyszeć można opowieści o życiu pszczół, poznać tajniki opieki nad pszczołami oraz degustować i zakupić produkty pszczele. Planowany termin 9 sierpnia 2015 roku.

- Zlot Wiedźm i Czarownic – cykliczna, barwna impreza na zamku Lipowiec, organizowana we współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Babicach. W jej trakcie odbywają się konkursy na najciekawsze stroje wiedź i czarownic, konkursy i zabawy oraz koncerty muzyczne. Impreza ma wyjątkowy klimat i charakter ludyczny, który przyciąga corocznie ogromne rzesze uczestników. Zaplanowany termin 30 sierpnia 2015 roku.

- XXV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej – Jubileuszowa edycja Festiwalu, który od ćwierćwiecza gości w przestrzeniach Muzeum w Wygiełzowie oraz w zabytkowych kościołach powiatu chrzanowskiego. Koncerty festiwalowe cieszące się dużym uznaniem publiczności są ważnym wydarzeniem muzycznym w regionie Małopolski Zachodniej. Festiwalowe prezentacje muzyczne odbywać się będą w każdą niedzielę od połowy sierpnia do drugiej niedzieli września – od 16 sierpnia – do 20 września 2015 roku w kościele z Ryczowa, w dworze z Drogini i w amfiteatrze na terenie skansenu. Planowana jest liczba 8 koncertów muzycznych. Ostateczna ich ilość oraz kształt Jubileuszowego XXV Festiwalu Muzyki Kameralnej i Organowej w Wygiełzowie uzależniona będzie od pozyskania dodatkowych środków na realizację tego wydarzenia, a o które Muzeum wystąpiło we wniosku budżetowym na 2015 rok.

- „Pod czerwoną jarzębiną” - Tradycyjny Doroczny Odpust w Parku Etnograficznym w Wygiełzowie. Zabytkowym kościele p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego z Ryczowa odprawiona zostanie uroczysta msza święta, a w plenerach skansenu odbędą się prezentacje dawnych rzemiosł oraz pokazy tradycyjnych zajęć wiejskich. Na scenach plenerowych skansenu odbędą się koncerty muzyki ludowej i folkowej. Zaplanowany termin 20 września 2015 roku.

 

 

Ostatnio zmieniany czwartek, 06 luty 2020 12:38

Przeczytaj również

REKLAMA
REKLAMA