Wieża Ratuszowa

Gotycka wieża z XIV w. ocalała ze zburzonego w XIX w. ratusza. Niegdyś znajdowały się w niej Izby Pańska i Ławnicza, oraz więzienie.

Obecnie prezentowane są tutaj pamiątki związane z historią miasta. Zachowały się także unikatowe gmerki- znaki umieszczane na pieczęciach czy budowlach przez autorów dzieł.

Pierwsza wzmianka o architektonicznym symbolu potęgi, władzy i prestiżu politycznego Krakowa pochodzi z 1316 roku. W średniowieczu budowla była stale rozbudowywana. Rajcy miejscy w 1454 roku sprowadzili z Torunia mistrza Jana do prac przy budowie dachu, wówczas to najprawdopodobniej kończono prace przy budowie obiektu. Rozbudowywany jeszcze w XV stuleciu, a następnie powiększony o obszerną część renesansową w połowie XVI wieku, ratusz przetrwał do roku 1820, to jest do czasu zburzenia. W 1967 roku po kompleksowej konserwacji, która podkreśliła gotycki charakter budowli, obiekt przekazano w "administrację i użytkowanie" Muzeum Historycznemu miasta Krakowa.
Do 70-metrowej budowli, wzniesionej z cegły i kamienia wchodzimy szerokimi schodami, ujętymi po bokach kamiennymi rzeźbami dwóch lwów, pochodzącymi z parku pałacowego w Pławowicach. Sala parterowa służyła niegdyś jako miejsce zasobnego skarbca, gdzie przechowywano insygnia władzy rajców oraz cenne przedmioty ze złota, srebra i cyny. Możemy w niej podziwiać unikatowy zestaw znaków kamieniarskich zwanych gmerkami, pochodzący z 1444 r.
To swego rodzaju zespołowy podpis rzemieślników wieńczących prace budowlane.
Dostęp do górnych pomieszczeń wieży prowadzi wąskim schodami kamiennymi, zlokalizowanymi w grubości potężnego muru. Przestronna sala na pierwszym piętrze, należy do najpiękniejszych wnętrz gotyckich w Krakowie. Restauracja przywróciła mu piękne sklepienie krzyżowo - żebrowe, resztki polichromii i ślady złoceń. Na ścianach znajdują się kamienne ławy, nad którymi w głębokości murów pokazano wnęki zwane almariami. Służą one obecnie jako miejsce eksponowania zachowanych detali kamieniarskich. W sezonie letnim to wspaniałe wnętrze do niedawna wykorzystywano jako miejsce wystaw czasowych. W niedalekiej przyszłości pojawi się tam ekspozycja prezentująca dzieje krakowskiego samorządu i losy jej głównej siedziby.
Sala II piętra niestety nie jest udostępniana publiczności, gdyż znajduje się w niej Stacja Monitoringu Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Wnętrze pomieszczenia znacznie wyższe od sali I piętra, nakryte jest stropem drewnianym, kasetonowym i oświetlone trzema ostrołukowymi oknami. Ściany utrzymane są w wątku ceglanym z wmurowanymi kamiennymi elementami architektonicznymi, znalezionymi w trakcie remontu obiektu.
Pomieszczenie III piętra Wieży ma charakter belwederu. Możemy tu podziwiać ekspozycję archiwalnych, urokliwych fotografii autorstwa Ignacego Kriegera, Henryka Hermanowicza i Stanisława Kolowcy, prezentujących krakowski Rynek w początkach minionego stulecia oraz olbrzymie zdjęcie zatytułowane Portret Własny Krakowian Początku Trzeciego Tysiąclecia, wykonane 24 marca 2001 przez Ryszarda Horowitza.
Trudny dostęp do kolejnej, najwyższej udostępnianej od niedawna zwiedzającym kondygnacji, wynagradza zwiedzającym wspaniały widok na panoramę Krakowa. Istnieje tutaj również możliwość dokładniejszego oglądania miasta z "lotu ptaka" przez zainstalowane w pomieszczeniu lunety. Drugą atrakcją jest znajdujący się na środku stary mechanizm zegara ufundowany przez Izbę Rzemieślniczą. Odwiedzający mają możliwość podziwiania wszystkich jego elementów .Dodajmy, że obecny mechanizm zegara sterowany jest falą radiową , odbierającą sygnały z nadajnika z Mainfligen, co zapewnia mu dokładność chodu zgodną z atomowym wzorcem czasu. W przypadku braku zasilania zegar zatrzymuje się i po ponownym dopływie energii ustawia automatycznie mechanizmy wtórne na właściwy czas. Zegar również sam ustawia sobie zmianę czasu z zimowego na letni. Dzięki tym funkcjom mechanizm właściwie nie wymaga konserwacji ani obsługi.
W podziemiach pozostały jeszcze mury dawnych piwnic ratusza, które pełniły ongiś różnorakie funkcje. Główne piwnice zajmowała słynna "Piwnica Świdnicka" zwana również "Indiami", gdzie rada miejska na swój dochód sprzedawała piwo i wino. Jej nazwa została przyjęta od wybornego piwa śląskiego, sprowadzanego ze Świdnicy. Dotrwała ona prawie do czasów zburzenia Ratusza, a od XVIII wieku zaczęła cieszyć się złą sławą wśród krakowian, którzy zwali ją pospolicie "świńską". Nazwy te znalazły nawet oddźwięk w aktach urzędowych, lustracjach i inwentarzach.
Piwnica oddzielona była jedynie murem od lochów więziennych, z którymi sąsiadowała torturia, przeznaczona do przeprowadzania śledztwa za pomocą wyszukanych tortur. Urzędował tu kat miejski, który przy pomocy ceklarzy potrafił wymóc każde zeznanie.
Współcześnie piwnice ratuszowe również mają dwóch gospodarzy. W podziemiach wieży swoją siedzibę ma Scena pod Ratuszem, należąca do Teatru Ludowego oraz kawiarnia.
Udostępnienie tych wnętrz przysporzyło miastu nowego miejsca, pełnego tajemniczości, gdzie spuścizna dziejów i masywność ceglanej konstrukcji tworzą niepowtarzalny nastrój.

Fotografie: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: