Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych

Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie prowadzi działalność od 19 marca 2003 r. Wyjątkowo bogate zbiory muzealne są świadectwem wojennych dziejów Podkarpacia z okresu I i II wojny światowej. 

Zwiedzanie rozpoczyna się od ekspozycji mieszczących się w największym w Krośnie schronie przeciwlotniczym z okresu II wojny światowej. Jego podziemia znajdują się pod budynkiem obecnego pasażu handlowego i stanowią wyjątkowo interesującą architekturę militarną tamtego okresu. 

Mieszczą one ekspozycje związane z historią i działalnością Krośnieńskiego Garnizonu Lotniczego, a w szczególności Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. Uczelnia ta, pomimo swojego krótkiego okresu funkcjonowania ( od listopada 1938 r. do wybuchu II wojny światowej) wyjątkowo mocno zapisała się w historii Krosna i regionu. Infrastrukturę Szkoły wybudowaną ogromnym kosztem i wysiłkiem w okresie II RP unicestwiła w sierpniu 1944 r. armia niemiecka dokonując metodycznych wyburzeń saperskich w czasie swojego odwrotu. Nieliczne, zachowane do naszych czasów obiekty SPLdM pozostają tylko smutnym wspomnieniem świetności po jednym z największych i najbardziej nowoczesnych w Europie i na świecie ośrodków wojskowego szkolenia lotniczego tamtego okresu. 

Pamięć o tragicznych losach uczniów SPLdM w Krośnie przywraca zaaranżowana w pomieszczeniu schronowym żołnierska izba koszarowa posiadająca niemal kompletne, oryginalne wyposażenie 
Odrębną ekspozycję w schronie tworzą szczątki niemieckiego bombowca nurkującego Ju-87 „Stuka" wydobytego z inicjatywy muzeum w listopadzie 2015 r. Ten symbol potęgi niemieckiej Luftwaffe, kojarzony z rykiem syren uruchamianych w czasie bombardowania jest jedynym tego typu obiektem w zbiorach muzealnych w naszym kraju i jednym z nielicznych na świecie. 

Kolejne miejsce na muzealnej ścieżce zwiedzania zajmuje wystawa półplenerowa. Tworzą ją przede wszystkim pozostałości sprzętu pancernego użytego w czasie Bitwy o Przełęcz Dukielską. Batalia ta pochłonęła łącznie ponad 200 000 poległych, rannych i zaginionych żołnierzy niemieckiego Wehrmachtu i sowieckiej Armii Czerwonej wspomaganej przez Korpus Czechosłowacki. W jej wyniku zniszczeniu uległo wiele miejscowości, a ludność cywila doświadczyła wojennej gehenny. Bitwa dukielska została nazwana przez historyków drugą największą górską bitwą pancerną II wojny światowej.

Jednym z najciekawszych eksponatów w tej części muzeum jest jedyny w polskich zbiorach muzealnych (w ekspozycji stałej) niemiecki pojazd półgąsienicowy typu „Kettenkrad" firmy NSU.
Jednak najbardziej cenne i unikalne zbiory mieszczą się w budynku muzeum. Wśród ponad półtora tysiąca zgromadzonych tu eksponatów są też niepowtarzalne okazy. Do najcenniejszych należą: 

• drewniana tablica znad bramy głównej niemieckiego obozu pracy przymusowej w Szebniach (w pierwszej fazie funkcjonowania mieścił się tam obóz dla jeńców wojennych, gdzie zamordowano śmiercią głodową ponad pięć tysięcy jeńców sowieckich) – jest to jedyny tego typu obiekt zachowany w polskich i światowych zbiorach muzealnych; 
• drewniana tablica z budynku zajętego przez sowieckiego Wojennego Komendanta Miasta oraz kontrwywiad wojskowy „Smiersz" po wkroczeniu jesienią 1944 r. Armii Czerwonej do Krosna – również ten przedmiot jest jedynym w swoim rodzaju obiektem zachowanym w polskich zbiorach muzealnych; 
• suknia ślubna uszyta z czaszy brytyjskiego spadochronu zrzutowego, pochodzącego z największego na Podkarpaciu zrzutu dla Armii Krajowej, który nastąpił 1 lipca 1944 r. w Lubli – także ona pozostaje w polskich zbiorach muzealnych jedynym tego typu obiektem 
• wśród 13 postaci i półpostaci żołnierzy różnych armii walczących na terenie Podkarpacia w okresie I i II wojny światowej można zobaczyć w oryginalnym umundurowaniu, oporządzeniu i uzbrojeniu żołnierzy Armii Karpaty broniących południowych granic II RP we wrześniu 1939 r., oraz wojskowej konspiracji niepodległościowej, walczących na terenie Podkarpacia w oddziale partyzanckim Armii Krajowej OP-11 oraz Samodzielnym Batalionie„ ZUCH" Narodowych Sił Zbrojnych. 

Przewodnik sprawujący opiekę nad uczestnikami wycieczki na bieżąco udziela fachowych informacji o wystawach oraz powiązanych z nimi wydarzeniach historycznych. 
Serdecznie zapraszamy.

Fotografie: Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: