Sztolnia Królowa Luiza - Muzeum Górnictwa Węglowego

Oceń ten artykuł
(4 głosów)
Sztolnia Luiza Sztolnia Luiza
Strefa Naziemna Sztolni Królowa Luiza jest pierwszą udostępnioną dla turystów częścią kompleksu Sztolnia Królowa Luiza, która w całości, wraz z trasami podziemnymi, uruchomiona została z końcem 2015 roku.

Turyści mogą zwiedzić dwie wystawy stałe oraz zobaczyć pokaz pracy unikatowej, czynnej maszyny parowej z 1915 roku. Z uwagi na poziom trudności prezentowanych treści, zapraszamy na zwiedzanie starsze dzieci (od czwartej klasy szkoły podstawowej).

Wystawa „Niezwykła historia. Kopalnia Królowa Luiza w latach 1791-1998".

Kopalnia „Królowa Luiza" w Zabrzu (po 1945 roku kopalnia „Zabrze") to niezwykły zakład przemysłowy o bardzo bogatej historii. Była jedną z dwóch pierwszych na Śląsku kopalń państwowych, a jej początki sięgają ostatniej dekady XVIII wieku, kiedy działający na polecenie Fryderyka von Redena radca górniczy Salomon Isaac z Brabantu odkrył nieopodal wsi Pawłów i Zaborze wychodnie pokładów węgla. Dały one początek fiskalnej kopalni, która od 1811 roku zyskała nazwę „Królowa Luiza" na cześć zmarłej wcześniej małżonki pruskiego monarchy.

Zabrzańska kopalnia od samego początku była niezwykła. Jako kopalnia państwowa mogła bowiem liczyć na wiele przywilejów, takich jak bardzo duże pole górnicze, specjalne zwolnienia z opłat czy dostęp do najlepszych fachowców i najnowszych urządzeń. To właśnie w „Królowej Luizie" zamontowano bowiem w 1795 roku jedną z pierwszych w górnictwie węglowym maszyn parowych. Również tutaj po raz pierwszy wprowadzono wodny transport urobku korzystając ze spławnej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Jej niemal nieprzerwany rozwój trwał przez cały XIX wiek, a kopalnia stała się jedną z największych i najnowocześniejszych kopalń w Europie, dając tym samym impuls do rozwoju całego Zabrza. Można o niej mówić także jak o „matce innych kopalń", ponieważ sąsiednie zakłady – Bielszowice i Makoszowy – powstały pierwotnie jako szyby wydobywcze kopalni „Królowa Luiza".

Pomimo podziału pod koniec lat 20. XX wieku na dwie oddzielne kopalnie -„Królowa Luiza Zachód" i „Królowa Luiza Wschód" – jej rozwój trwał nadal, aż do lat 50.XX kiedy na Polu Zachód zaczęły wyczerpywać się pokłady węgla. Kryzys lata 80. i następnie restrukturyzacja sprawiły, że również drugie pole wydobywcze – Pole Poremba – zostało zlikwidowane. Ostatnia tona węgla wyjechała tu pod koniec marca 1998 roku, zamykając ponad dwuwiekową historię tego zakładu. Nie była to jednak cezura ostateczne, bowiem gdy likwidowano ostatnie budynki na wschodzie, na terenie Pola Zachód kształtował się Skansen Górniczy „Królowa Luiza", który obecnie – jako Sztolnia Królowa Luiza – otwiera na nowo swe podwoje dla turystów.

Dla uczczenia pamięci zlikwidowanej kopalni oraz dla przedstawienia jej fascynujących dziejów turystom Muzeum Górnictwa Węglowego przygotowało wystawę pod nazwą „Niezwykła historia. Kopalnia Królowa Luiza w latach 1791-1998", która za pomocą wielu eksponatów i przy wsparciu najnowszych technologii multimedialnych i ekspozycyjnych ukazuje bujne i czasem skomplikowane dzieje kopalni. Ponad 200 lat z jej historii zostało ukazane za pomocą pięciu stanowisk, które poświęcone są pięciu głównym etapom w dziejach zakładu, od powstania i budowy pierwszych szybów aż do likwidacji.

Ekspozycja prezentowana jest w zabytkowym pomieszczeniu stacji sprężarek, pochodzącym jeszcze z początków XX wieku. Z tego powodu też jednym z głównych eksponatów na wystawie będzie właśnie zabytkowa sprężarka – ponad 60 tonowy kolos wybudowany przez firmę Bellis-Morcom w brytyjskim Birmingham.

Wystawa „Kopalnia Edisona”

Dziś w czasach, gdy nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania kopalń bez jasnych lamp elektrycznych, potężnych silników i ciągnących się kilometrami kabli zasilających, Muzeum chce przypomnieć o początkach elektryfikacji i pokazać, jak zmieniała się ilość, forma, specyfika, moc, a także poziom konstrukcji, zaawansowanie technologiczne i kształt górniczych urządzeń elektrycznych, zarówno dołowych, jak i stosowanych na powierzchni. Wystawa, wzbogacona o stanowiska edukacyjne przybliżające wiele zagadnień związanych z elektryfikacją górnictwa, prezentowana jest w oryginalnym budynku rozdzielni średniego napięcia ( 6 kV ) kopalni „Królowa Luiza" w Zabrzu. W tym wybudowanym w 1913 roku obiekcie zachowało się oryginalne wyposażenie techniczne, którego reprezentatywna część poddana została gruntownej konserwacji i rekonstrukcji. Obiekt ten stanowi unikat w skali europejskiej i jest świadectwem poziomu zaawansowania technologicznego górnośląskiego górnictwa w pierwszych dekadach XX wieku. Sposób restauracji urządzeń rozdzielni również jest unikalny. W odróżnieniu od innych obiektów o zbliżonym charakterze w Zabrzu postarano się pokazać, jak rozdzielnia 6kV mogła wyglądać w latach swojej świetności, czyli w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, tzn. błyszcząca zadbana i piękna, a nie jak wyglądała w ostatnim dniu pracy - szara, zaniedbana, zdezelowana i pełna nieoryginalnych przeróbek.

Dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich i środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, możliwe stało się odzyskanie blasku dawnej rozdzielni: ukończono konserwację monumentalnej marmurowej tablicy sterowniczej, wraz z oryginalnymi instrumentami pomiarowymi i armaturą, i pieczołowicie zrekonstruowano wyposażenie jednej sekcji pomieszczenia rozdzielni. Zlokalizowane w pomieszczeniu zabytki, ustawione w oryginalnej scenerii, nadają dawnej rozdzielni pożądany klimat, a jednocześnie stanowią cenną i ciekawą kolekcję dawnych urządzeń elektroenergetycznych. Już samo pomieszczenie Rozdzielni 6 kV dzięki swej powierzchni, wyposażeniu i ciekawej, przemysłowej architekturze, skrywa w sobie spory potencjał ekspozycyjny, a wypełnione tak unikalną wystawą stałą, jaką jest „Kopalnia Edisona" przeistoczyło się w jedyny w swoim rodzaju, niepowtarzalny i szalenie atrakcyjny obiekt muzealny ilustrujący historię rozwoju jednej ze znaczących dziedzin techniki.

Wystawa „Kopalnia Edisona" prezentuje wiele urządzeń elektrycznych i towarzyszących im urządzeń pomiarowych, z których większość pochodzi jeszcze z pierwszych dwóch dekad XX stulecia. Większość z prezentowanych eksponatów może śmiało pretendować do nazwania ich dziełami sztuki, a na pewno są to wytwory wyrafinowanego kunsztu niezliczonych rzemieślników. Polerowane mosiężne oprawy, delikatne wskazówki, misternie zdobione logotypy firm, ręcznie wykonywane tzw. „szparunki", napisy, czy cyferblaty, czy też potężne serwomechanizmy służące do zdalnego włączania poszczególnych obwodów, robią niesamowite wrażenie i nadają tym wytworom ludzkich rąk indywidualny charakter oraz niepowtarzalne piękno. Czy silnik elektryczny, amperomierz lub przełącznik olejowy mogą być przykuwającym uwagę zabytkiem, prawdziwym industrialnym dziełem sztuki? O tym będą się mogli przekonać wszyscy zwiedzający nową wystawę na terenie Sztolni Królowa Luiza.

 

Galeria:

Fotografie: Autor Marcin Wąsik - przesłane przez Muzeum.

 

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych:

Adres:

Strefa Naziemna Sztolni Królowa Luiza
ul. Wolności 410
41-800 Zabrze

Telefon kontaktowy: 32 271 40 77
Adres e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 
Adres www:

http://www.sztolnialuiza.pl/ 

Parking dla autobusów:

Na terenie Kopalni Guido przy ul. 3 maja 93, 41-800 Zabrze

Szczegółowy cennik dla grup zorganizowanych:

Bilet normalny: 12 zł
Bilet ulgowy: 8 zł
Bilet łączony z biletem na zwiedzaniem Kopalni Guido: 6 zł (obowiązuje w ciągu 30 dni od zwiedzania Kopalni Guido)

Cennik przewodników:

Przewodnik polskojęzyczny jest w cenie biletu. Przewodnik obcojęzyczny dodatkowo płatny: 123 zł

Minimalny czas zwiedzania:

ok. 1 h

Maksymalny czas zwiedzania:

ok. 1 h

Godziny i dni otwarcia:

Godziny otwarcia:
wtorek-środa: 9.00-16.00
czwartek-sobota: 9.00-20.00

Ważne informacje dla wycieczek szkolnych:

Konieczna wcześniejsza rezerwacja telefoniczna po numerem telefonu: 32 271 40 77, której najlepiej dokonać przynajmniej kilka dni przed planowanym terminem przyjazdu. Przy składaniu rezerwacji konieczne jest podanie następujących danych:
- liczba osób z wyszczególnieniem liczby dzieci/młodzieży i opiekunów (na 10 uczniów jeden opiekun może wejść bezpłatnie)
- preferowany dzień i pora zwiedzania
Jedna grupa może liczyć maksymalnie 23 osoby, lub 15 w przypadku wejścia na wieżę widokową (dla osób powyżej 16 roku życia). W przypadku większej liczby osób zwiedzający są dzieleni na dwie lub więcej grup, z których każda zwiedza obiekt z własnym przewodnikiem, zaczynając z różnych miejsc.

Stałe ekspozycje:

- budynek stacji sprężarek z zabytkowym kompresorem z 1936 roku. W budynku prezentowana jest historia kopalni Królowa Luiza od czasów najdawniejszych do współczesności w ramach wystawy "Niezwykła historia",

- budynek Rozdzielni 6kV w którym oglądać można wystawę "Kopalnia Edisona" poświęconą elektryfikacji w górnictwie,

- budynek maszynowni z parową maszyną wyciągową z 1915 roku - jest to najstarsza w Europie działająca maszyna, turyści mogą obejrzeć pokaz jej pracy.

- wieża widokowa na szybie Carnall (wejście na wieżę możliwe jest tylko przy dobrych warunkach pogodowych, zależnie od decyzji przewodnika, dla osób powyżej 16 roku życia)

 

Ostatnio zmieniany czwartek, 06 luty 2020 12:35

Przeczytaj również

REKLAMA
REKLAMA