Wydrukuj tę stronę

Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie

Oceń ten artykuł
(5 głosów)
Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie zaprasza wycieczki szkolne Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie zaprasza wycieczki szkolne
Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie powstało w wyniku przekazania Państwu kolekcji zegarów słonecznych, przyrządów astronomicznych oraz biblioteki starodruków przez rodzinę Przypkowskich.

Historia tej rodziny sięga głęboko w czasy średniowiecza, a jej herb Radwan, obecnie znak Muzeum, należy do najstarszych polskich znaków rodowych. Radwanici początkowo zamieszkiwali na Mazowszu, gdzie do ich posiadłości należała wieś Przypki; w połowie XIII wieku przesiedliwszy się pod Kraków zakładają wieś Przypkowice. Od nazwy tej wsi powstało potem nazwisko Przypkowski. 

W 1443 roku Maciej z tej rodziny zapisany został jako student w księgach Akademii Krakowskiej. Z tych czasów zachowała się w zbiorach rodzinnych najstarsza pieczęć herbowa ze znakiem Radwan. Znajduje się tu także dokument z podpisem Króla Zygmunta Starego z roku 1535, w sprawie nadania dwóch wsi Mikołajowi Przypkowskiemu. Syn Mikołaja, Jan był gorliwym wyznawcą ideologii Braci Polskich (tzw. arian), najbardziej postępowej odmiany Reformacji. W roku 1572, jako jeden z pierwszych w Europie, uwolnił z pańszczyzny chłopów w swoich dobrach, uznając ich za ludzi równych sobie. 

Pod koniec XVI i w pierwszej połowie XVII wieku Przypkowscy należeli do czołowych przedstawicieli Braci polskich. Studiowali oni na uniwersytetach w Lejdzie, Altdorfie, Lipsku, Paryżu i Londynie. Najwybitniejszym z nich był Samuel (1592-1670) - poeta, pisarz i myśliciel, autor licznych traktatów filozoficznych i religijnych, polityk związany z dworem Radziwiłów birżańskich. Uważany jest obok Zbigniewa Morsztyna za najwybitniejszego przedstawiciela poezji ariańskiej. 

Bogaty księgozbiór, jaki Przypkowscy posiadali w tym czasie, został zniszczony podczas pogromu arian w 1655 roku, przypadkowo ocalał zeń tylko jeden tom - "Zwierciadło" Mikołaja Reja - przechowywany obecnie w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. 

Znamienitym przedstawicielem rodu w XVIII wieku był Jan Józef Przypkowski (1707-1758), profesor astronomii i matematyki na Uniwersytecie Krakowskim, autor kilku rozpraw astronomicznych oraz kalendarzy astrologicznych, wydawanych w latach 1729-1747. Był administratorem drukarni, akademickiej, reprezentował uczelnię na sejmie w Warszawie, był również projektantem zegara słonecznego na kościele Mariackim w Krakowie w 1740 roku. 

Część księgozbioru Jana Józefa Przypkowskiego oraz kilka drobnych pamiątek przechowywanych w zbiorach jędrzejowskich dotarło tutaj za sprawą wnuków jego brata, Jana i Józefa, którzy przenieśli się do Jędrzejowa z okolic Częstochowy ok. roku 1820. Rodzina wówczas podupadła trudniąc się drobnym przemysłem i handlem. Józef Przypkowski (1796-1858) był kapelusznikiem, a jego syn Piotr Andrzej (1829-1911) miał w Jędrzejowie zakład produkcji mydła i świec oraz sklep. 

Twórcą zbiorów astronomiczno-gnomonicznych, stanowiących podstawę Muzeum, był syn Piotra Andrzeja - Feliks Przypkowski (1872-1951). Od wczesnej młodości interesował się astronomią i gnomoniką (nauka o budowie zegarów słonecznych). Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które uzupełnił specjalizacją w Pradze. Przez blisko 50 lat praktykował w Jędrzejowie jako lekarz, pozostając jednak wierny swym zamiłowaniom astronomicznym. Zapoczątkowaną w 1895 roku kolekcję zegarów słonecznych systematycznie uzupełniał, kompletując zarazem księgozbiór dotyczący tych zagadnień. Stanowił on warsztat pracy nad kolekcją. Studiując dawne dzieła gnomoniczne, konstruował na podstawie zawartych w nich opisów modele zegarów słonecznych, których wykonał ponad 50. Nawiązał kontakty z zagranicznymi antykwariatami, skąd sprowadzał książki i zabytkowe przyrządy naukowe. Najowocniej współpracował z antykwariatami Rosenthala w Monachium i Oberdorfera w Augsburgu. 

Na swym domu w Jędrzejowie zbudował prywatne obserwatorium astronomiczne od 1913 roku był członkiem Towarzystwa Astronomicznego Francji. Żywo interesując się meteorologią prowadził przez wiele lat stację meteorologiczną, przesyłając wyniki badań do odpowiednich placówek naukowych. Zajmował się numizmatyką, mineralogią, bibliofilstwem, zbierał ekslibrysy, zbytki i osobliwości przyrody oraz wszelkie pamiątki związane z historia miasta i regionu. Był również zapalonym fotoamatorem; od najmłodszych lat utrwalał na kliszach sceny z życia codziennego, widoki Jędrzejowa i okolic, wrażenia z podroży. Zdjęcia te, w większości doskonale zachowane, stanowią obecnie niezwykle cenny materiał historyczny. Zachowały się też aparaty, sprzęt ciemniowy oraz wszelkie przybory fotograficzne. 

Swą wiedzą dzielił się chętnie, wygłaszając na zaproszenie różnych stowarzyszeń i instytucji liczne prelekcje i pogadanki. Zaangażowany w pracę społeczną na rzecz swego środowiska, przewodniczył rozmaitym inicjatywom mającym na celu dobroczynność bądź pobudzenie życia kulturalnego w mieście. 

W roku 1909 Feliks Przypkowski założył w Jędrzejowie oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego - mobilizując do współpracy miejscową inteligencję - i udostępnił dla publiczności swoją kolekcję, która był eksponowana w lokalu Towarzystwa znajdującym się w zabytkowym budynku apteki obok domu Przypkowskich. Obok kolekcji astronomiczno-gnomonicznej eksponowano tam zebrane wspólnymi siłami Towarzystwa cenne książki, osobliwości przyrody oraz wykopaliska archeologiczne. 

W roku 1912 zbiory wróciły o mieszkania prywatnego, były jednak nadal udostępniane zainteresowanym oraz ciągle uzupełniane. 

Od 1925 roku w działalności kolekcjonerskiej zaczyna Feliksowi Przypkowskiemu pomagać jego syn Tadeusz (1905-1977), wówczas jeszcze student historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu doktoratu w 1929 roku Tadeusz Przypkowski pracował jako referent propagandy kulturalnej w zarządzie miasta Krakowa, a następnie Warszawy (do września 1939), gdzie był bliskim współpracownikiem prezydenta Stefana Starzyńskiego. 

Tadeusz Przypkowski posiadał szerokie zamiłowania artystyczne, był wytrawnym bibliofilem, miłośnikiem grafiki i heraldyki, twórcą cenionych przez znawców ekslibrisów linorytowych oraz druków bibliofilskich. Zajmował się również fotografią artystyczną, brał udział w międzynarodowych wystawach fotograficznych. 

Tadeusz Przypkowski był jednym z kilku na świecie znawców zegarów słonecznych, był także ich wykonawcą, posiadłszy trudną sztukę obliczania i wykreślania zegarów ściennych. Wykonał m.in. zegary słoneczne na kościele Mariackim w Krakowie, na Zamku Królewskim w Warszawie, na ratuszu w Sandomierzu, przed Pałacem Kultury w Warszawie a także za granicą, gdzie najważniejszym jego dziełem jest zespół siedmiu zegarów słonecznych na budynku obserwatorium astronomicznego w Greenwich na zerowym południku. 

Lata okupacji spędził Tadeusz Przypkowski w Jędrzejowie, gdzie kontynuował indywidualne badania naukowe. Zbiory, ukryte przed okupantem, szczęśliwie nic nie ucierpiały. W 1946 roku zostały znacznie poszerzone przez szereg nowych okazów przywiezionych przez Tadeusza Przypkowskiego z Francji i Anglii, a następnie w pełni udostępnione dla licznych zwiedzających, których oprowadzała żona Feliksa, Zofia z Horstów (1882-1969). Po śmierci ojca (1951) Tadeusz Przypkowski kontynuował naukowe powiększanie zbiorów we wszystkich dziedzinach, dodając jeszcze własne zainteresowania dawną kuchnią i gastronomią. 

3 lutego 1962 roku rodzina Przypkowskich przekazała swe zbiory Państwu. Powstało wówczas Państwowe Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, zaś utworzenie poszczególnych działów tego muzeum zostało podyktowane różnorodnymi zainteresowaniami Przypkowskich. 

Na terenie Muzeum im. Przypkowskich znajduje się również Ogród czasu, zaprojektowany przez Gerarda Ciołka wspólnie z Tadeuszem Przypkowskim w latach 60-tych XX w. Na jego terenie znajduje się lapidarium zegarów słonecznych (zabytkowe, jak i współczesne wykonane podczas rewitalizacji ogrodu w 2014 r.), baseny wodne i zabytkowa XVIII w. altana. Dodatkową atrakcję stanowią znaki zodiaku, żywioły i symbole planet umieszczone w niszach muru okalającego ogród. Ponadto w XVIII w. zabytkowej altanie znajduje się wystawa poświęcona rybactwu w powiecie jędrzejowskim, gdzie można zobaczyć m.in. strój rybaka, łódź czy preparowane ryby.

muzeum-jedrzejow-1.JPG muzeum-jedrzejow-10.jpg muzeum-jedrzejow-2.jpg

muzeum-jedrzejow-3.JPG muzeum-jedrzejow-4.jpg muzeum-jedrzejow-5.jpg

muzeum-jedrzejow-6.jpg muzeum-jedrzejow-7.JPG muzeum-jedrzejow-8.JPG

muzeum-jedrzejow-9.JPG

Fotografie: Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie

 

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych:

Adres:

Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie

Pl. T. Kościuszki 7-8 28-300 Jędrzejów

Telefon kontaktowy:

41 3862445

Adres e-mail:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

Adres www:

www.muzeum.jedrzejow.pl 

Parking dla autobusów:

brak

Szczegółowy cennik dla grup zorganizowanych:

Ceny biletów: 
- normalny - 12 zł‚ 
- ulgowy - 8 zł‚ (emeryci, renciści, uczniowie, studenci do 26 lat za okazaniem ważnej legitymacji) 
- dzieci do lat 7 wchodzą bezpłatnie 

Wejście tylko z przewodnikiem bez dodatkowych opłat.

Cennik przewodników:

brak

Minimalny czas zwiedzania: 50 min

 

Maksymalny czas zwiedzania:

120 min

Godziny i dni otwarcia:

Muzeum otwarte dla zwiedzających: 
- w sezonie zimowym (01.11 - 14.04) 
od wtorku do niedzieli w godz. 8.00 - 16.00, ostatnie wejście o godz. 15.00 
- w sezonie letnim (15.04 - 31.10) 
od wtorku do niedzieli w godz. 8.00 - 17.00, ostatnie wejście o godz. 16.00 
- w poniedziałki muzeum - czynne tylko dla grup po dokonaniu rezerwacji na 5 dni przed wizytą 

Wejście do Muzeum dla osób indywidualnych co pół godziny.

Lekcje muzealne/warsztaty dla szkół:

W okresie od 1 września do końca czerwca Muzeum proponuje w ramach biletu wstępu (cena 8 zł) oprócz zwiedzania wystaw, jako promocję, lekcje muzealne na poniższe tematy: 

- Bracia Polscy - Arianie 
Historia Arian z pokazem fotografii miejsc związanych z tym ruchem reformatorskim. 

- Droga do niepodległości - Legiony 
Historia I wojny światowej w aspekcie sprawy niepodległościowej Polski oraz fragmenty pamiętnika Zofii Przypkowskiej wspominającej pobyt w ich domu Komendanta - Józefa Piłsudskiego. Prezentujemy oryginalne pamiątki z pobytu legionistów w Jędrzejowie. 

- Słoneczny pomiar czasu 
Prelekcja o powstawaniu zjawisk astronomicznych z pokazem na modelach. Omówienie zasady działania zegara słonecznego oraz prezentacja kilu typów zegarów. 

- Starodruki ze zbiorów bibliotek muzeum 
Prezentacja najstarszych starodruków w nawiązaniu do historii książki. Pokaz ciekawszych opraw i ilustracji. Cytowanie ciekawszych fragmentów najstarszej polskiej książki kucharskiej. 

- Władysław Broniewski - życie i twórczość 
Gawęda dyrektora Piotra Macieja Przypkowskiego o poecie, którego poznał w czasie wielokrotnych pobytów Broniewskiego u rodziny Przypkowskich. Całość uatrakcyjnia recytacja wierszy poety. 

- Słońce - nasza gwiazda 
Prelekcja o budowie Słońca i zjawiskach na nim zachodzących z pokazem multimedialnym. 

- Niebo za oknem 
Lekcja zawierająca informacje o tym, co możemy obserwować na wieczornym niebie za pomocą oka, lornetki lub teleskopu. Pokaz multimedialny naszego układu słonecznego, gwiazd i galaktyk. 

Minimalna grupa na lekcję muzealną to 15 osób. 

Łączny czas zwiedzania muzeum i lekcji muzealnej ok. 80 min. Zainteresowanych lekcją muzealną na wybrany temat prosimy o wcześniejszy kontakt telefoniczny pod numerem 41 386-24-45 i umówienie terminu prelekcji.

Ważne informacje dla wycieczek szkolnych:

Grupy zorganizowane wchodzą na ekspozycję w kolejności przybycia.

Stałe ekspozycje:

Ekspozycje stałe znajdują się w dwóch zabytkowych kamienicach przy Pl. T. Kościuszki w Jędrzejowie. Numer 7 - budynek dawnej apteki cysterskiej z początku XVIII w. przebudowany w XIX w. i XX w oraz numer 8 - dawny dom Przypkowskich wzniesiony w XIX w. i przebudowany w 1905 roku. Ekspozycja prezentuje zabytkowe wnętrza - mieszkanie rodziny Przypkowskich według stanu z przed I wojny światowej zrekonstruowany apartament w stylu XVIII w., ekspozycję zegarów słonecznych i mechanicznych oraz ekspozycję dawnej gastronomii i farmacji w zabytkowych piwnicach.

Planowane wydarzenia:

brak informacji

 

Ostatnio zmieniany czwartek, 06 luty 2020 13:09