Długo zapowiadana rewolucja w kanonie lektur do szkół podstawowych i ponadpodstawowych została w końcu ogłoszona w rozporządzeniu MEN z dnia 28 czerwca 2024. Z listy lektur obowiązkowych zniknęło kilka książek, które przez lata czy nawet pokolenia były czytane i "przerabiane" przez uczniów. Pojawiło się też trochę nowych tytułów. Przedstawiamy Wam uporządkowaną obowiązującą listę lektur. Podpowiadamy też, gdzie można je tanio kupić.
Wraz z wejściem w życie rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 28 czerwca 2024 roku, nowe listy lektur obowiązkowych dla szkół podstawowych, liceów i techników na rok szkolny 2024/2025 zaczęły obowiązywać. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, lista została zmieniona w 20%. Niektóre utwory zostały z niej usunięte, a inne będą obowiązywać jedynie we fragmentach. Pojawiły się również nowe pozycje na listach lektur obowiązkowych dla szkół podstawowych i średnich. Jak teraz prezentują się te listy? Sprawdź pełny spis tytułów.
Nowi włodarze Ministerstwa Edukacji Narodowej jednogłośnie stwierdzili, że nadszedł czas na odświeżenie kanonu lektur szkolnych. Głównym argumentem było przeładowanie uczniów obowiązkowym materiałem, dlatego z listy usunięto niektóre pozycje. Z takim losem spotkały się lektury takie jak m.in. „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza, „Żona modna” Ignacego Krasickiego i „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska. Część utworów będzie teraz omawiana we fragmentach. Niektóre dzieła, np. „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza w szkole podstawowej, przesunięto na listę lektur uzupełniających.
Drugim istotnym argumentem jest wprowadzenie do kanonu współczesnych dzieł literackich. Ma to na celu zachęcenie młodzieży do czytania książek, które są im bliższe czasowo. Uczniowie mają swoich ulubionych współczesnych autorów, których dzieła warto uwzględnić na nowej liście lektur obowiązkowych.
Spis treści:
Lektury dla uczniów szkół podstawowych 2024/2025
Lista lektur dla klas 1, 2, 3 (od I do III) 2024/2025. Propozycje do wspólnego i indywidualnego czytania:
- Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru);
- Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych);
- Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom;
- Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie!;
- Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą;
- Dorota Gellner, Wścibscy;
- Julita Grodek, Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie;
- Tom Justyniarski, Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa serca;
- Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka;
- Piotr Kordyasz, Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły (fragmenty);
- Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku;
- Zofia Kossak-Szczucka, Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata;
- Maria Krüger, Karolcia;
- Åsa Lind, Piaskowy Wilk;
- Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn;
- Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta;
- Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych;
- Joanna Papuzińska, Asiunia;
- Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony;
- Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją;
- Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska;
- Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba;
- Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci;
- Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie;
- Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze;
- Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika, Dziadek i niedźwiadek
Lista lektur obowiązkowych dla klas 4,5,6 (od IV do VI) 2024/2025
Obowiązkowe lektury dla klas 4, 5 i 6 są książkami, które warto posiadać w domowej bibliotece. Można je później przekazać je młodszym dzieciom lub sprzedać w antykwariacie. Przydatne jest również zachowanie ich do końca klasy ósmej, gdyż wtedy uczniowie przystępują do egzaminu ósmoklasisty, który wymaga znajomości tych lektur. Notowanie i podkreślanie w własnej książce ułatwia zapamiętanie najistotniejszych aspektów dzieła.
Lektury obowiązkowe dla klas 4-6 (pozycje książkowe poznawane w całości):
- Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
- Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks)
- Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa
- Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni
- John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
Lektury obowiązkowe dla klas 4-6, czyli krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
- René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań)
- Ignacy Krasicki, wybrane bajki
- Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty)
- Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
- wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie
- Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie
- wybrane podania i legendy polskie
- wybrane baśnie polskie i europejskie
- wybrane wiersze: Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego, oraz pieśni patriotyczne (w tym Rota Marii Konopnickiej).
Lista lektur uzupełniających dla klas 4, 5, 6, 7, 8 (od IV do VIII) 2024/2025.
Z listy lektur dodatkowych, czy też uzupełniających, nauczyciele języka polskiego wybierają jedną lub więcej lektur na rok szkolnych.
- Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów
- Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy
- Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty)
- Justyna Bednarek, Dom nr 5
- Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka
- Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść
- Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów
- Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna
- Carlo Collodi, Pinokio
- Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak
- Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie
- Arkady Fiedler, Dywizjon 303
- John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu
- Olaf Fritsche, Skarb Troi
- Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze
- Emilia Kiereś, Rzeka
- Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli
- Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy, Bankructwo małego Dżeka
- Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
- Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka
- Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni, Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach
- Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie), Topsy i Lupus
- Selma Lagerlöf, Cudowna podróż
- Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
- Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty)
- Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe
- Kornel Makuszyński, wybrana powieść
- Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo
- Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek
- Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza
- Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść
- Ewa Nowak, Pajączek na rowerze
- Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa
- Sat-Okh, Biały Mustang
- Longin Jan Okoń, Tecumseh
- Raquel Jaramillo Palacio, Cudowny chłopak
- Katherine Paterson, Most do Terabithii
- Sara Pennypacker, Pax
- Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny
- Bolesław Prus, Katarynka, Placówka, Zemsta
- Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy
- Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa, W pustyni i w puszczy
- Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża
- Nicolas Sparks, Jesienna miłość
- Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu
- Alfred Szklarski, wybrana powieść
- Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera
- Melchior Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino (fragmenty), Ziele na kraterze
- Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13
- Louis de Wohl, Posłaniec króla
- Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania
- Marcus Zusak, Złodziejka książek
- wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni)
inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże.
Lista lektur obowiązkowych dla klas 7-8 (od VII do VIII) 2024/2025
Uczniowie klas siódmej i ósmej powinni już intensywnie przygotowywać się do egzaminu ósmoklasisty, który wymaga szczegółowej znajomości lektur, zwłaszcza tych obowiązkowych dla klas VII i VIII. Poniżej znajdzuesz się lista lektur.
Lektury obowiązkowe dla klas 7-8 (pozycje książkowe poznawane w całości):
- Charles Dickens, Opowieść wigilijna
- Aleksander Fredro, Zemsta
- Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec
- Adam Mickiewicz, Dziady część II
- Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę
- Juliusz Słowacki, Balladyna
Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie:
- Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII
- Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Świtezianka, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
- Sławomir Mrożek, Artysta
- Henryk Sienkiewicz, Latarnik, Quo vadis (fragmenty)
- Stefan Żeromski, Syzyfowe prace (fragmenty)
- wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto wybrane wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza,
- Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej, oraz aforyzmy Stanisława Jerzego Leca
Nowe lektury do szkoły średniej 2024/2025
Lista lektur dla uczniów liceów i techników jest podzielona na trzy kategorie: obowiązkowe lektury na poziomie podstawowym, obowiązkowe lektury na poziomie rozszerzonym (które zawierają lektury z poziomu podstawowego oraz dodatkowe pozycje) oraz, analogicznie do szkoły podstawowej, lektury uzupełniające.
Lista lektur obowiązkowych dla uczniów liceum i technikum 2024/2025 - zakres PODSTAWOWY
Książki, utwory literackie poznawane w całości:
- Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja
- Sofokles, Antygona
- William Szekspir, Makbet
- Molier, Skąpiec
- Adam Mickiewicz, Dziady cz. III
- Bolesław Prus, Lalka
- Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
- Stanisław Wyspiański, Wesele
- Stefan Żeromski, Przedwiośnie
- Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
- Albert Camus, Dżuma
- George Orwell, Rok 1984
- Sławomir Mrożek, Tango
Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:
- Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
- Homer, Iliada (fragmenty)
- wybrane utwory polskiego średniowiecza, w tym: Lament świętokrzyski (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty), Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
- Ignacy Krasicki, wybrana satyra
- Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność
- Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty)
- Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty)
- Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
- Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu
- Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty)
- Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
- Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
- Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
- Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
Lektury obowiązkowe do liceum i technikum - utwory poetyckie:
- Horacy, wybrane utwory
- Bogurodzica
- Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; tren IX, X, XI
- wybrane wiersze poetów epoki baroku
- Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny
- Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze
- wybrane wiersze: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Mirona Białoszewskiego, Józefa Czechowicza, Zbigniewa Herberta, Bolesława Leśmiana, Czesława Miłosza, Cypriana Kamila Norwida, Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej, Haliny Poświatowskiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, w tym Testament mój, Leopolda Staffa, Wisławy Szymborskiej, Juliana Tuwima
Lista lektur obowiązkowych dla uczniów liceum i technikum 2024/2025 - zakres ROZSZERZONY
Poniższa lista lektur jest przeznaczona dla uczniów liceum lub technikum, którzy realizują rozszerzony program z języka polskiego. Zakres rozszerzony obejmuje połączenie lektur z programu podstawowego i rozszerzonego.
Utwory literackie poznawane w całości:
- Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
- William Szekspir, Hamlet
- Juliusz Słowacki, Kordian
- realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary)
- Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
- Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
- Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
- Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach (oprócz zakresu podstawowego):
- Homer, Odyseja (fragmenty)
- Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
- Franz Kafka, Proces (fragmenty)
- Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
- Sławomir Mrożek, wybrane opowiadanie
- wybrany esej Gustawa Herlinga- -Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta
Utwory poetyckie (oprócz zakresu podstawowego) - lektury do liceum i technikum:
wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej
Cyprian Kamil Norwid, Fortepian Szopena
wybrane wiersze: Stanisława Barańczaka, Czesława Miłosza, Traktat moralny (fragmenty), Juliana Przybosia
Lista lektur uzupełniających dla uczniów liceum i technikum 2024/2025
Oprócz lektur obowiązkowych, nauczyciel języka polskiego powinien również sięgać po książki z listy uzupełniającej lub spoza niej. Wybór literatury zależy od jego indywidualnych preferencji.
Utwory do XIX wieku (w układzie chronologicznym):
- Sofokles, Król Edyp
- Arystoteles, Poetyka (fragmenty), Retoryka (fragmenty)
- Platon, Państwo (fragmenty)
- Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty)
- Giovanni Boccaccio, Sokół
- Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty (fragmenty)
- Tomasz Morus, Utopia (fragmenty)
- Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego (fragmenty)
- Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
- Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej (fragmenty)
- Miguel de Cervantes y Saavedra, Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (fragmenty)
- Pedro Calderon de la Barca, Życie snem
- Piotr Skarga, wybrane kazanie
- Wacław Potocki, Transakcja wojny chocimskiej (fragmenty z części I)
- William Szekspir, Romeo i Julia
- Wolter, Kandyd, czyli optymizm (fragmenty)
- Ignacy Krasicki, Monachomachia (fragmenty)
- Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III (fragmenty)
- Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła
- Stanisław Staszic, Przestrogi dla Polski (fragmenty)
- Juliusz Słowacki, Beniowski (fragmenty); Listy do Matki (fragmenty)
- Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia
- Aleksander Fredro, Śluby panieńskie
- Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera (fragmenty), Faust (fragmenty)
- George Byron, Giaur (fragmenty)
- Adam Mickiewicz, Dziady cz. IV
- wybrane utwory epickie okresu romantyzmu: Józef Ignacy Kraszewski, Stara baśń, Victor Hugo, Nędznicy, Edgar Allan Poe, wybrane opowiadanie, Henryk Rzewuski, Pamiątki
- Soplicy (fragmenty)
- Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem
- Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki (fragmenty)
Utwory z XX wieku (z układzie chronologicznym)
- Stefan Żeromski, Echa leśne, Ludzie bezdomni
- Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
- Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej
- Aldous Huxley, Nowy wspaniały świat
- Zofia Nałkowska, Granica
- Joseph Conrad, Lord Jim
- Zofia Kossak-Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919
- Florian Czarnyszewicz, Nadberezyńcy
- Witold Pilecki, Raport Witolda
- Zofia Nałkowska, Przy torze kolejowym (z tomu Medaliony)
- Kazimierz Moczarski, Rozmowy z katem (fragmenty)
- Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty)
- Tadeusz Różewicz, Kartoteka
- Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi (fragmenty)
- Leopold Tyrmand, Dziennik 1954 (fragmenty)
- Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie
- Stanisław Lem, Wizja lokalna, Solaris
- John Ronald Reuel Tolkien, Władca pierścieni. Drużyna pierścienia
- William Golding, Władca much
- Bohumil Hrabal, wybrane opowiadania
- Eugène Ionesco, Lekcja
- Samuel Beckett, Czekając na Godota
- Friedrich Dürrenmatt, Wizyta starszej pani
- Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie)
- Gustaw Herling-Grudziński, Wieża
- Wiesław Myśliwski, Widnokrąg
- Umberto Eco, Imię róży
- Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy
- Antoni Libera, Madame
Utwory z XXI wieku (w układzie alfabetycznym)
- Petra Dvořáková, Wrony
- Sigríður Hagalín Björnsdóttír, Wyspa
- Paweł Huelle, Castorp, Śpiewaj ogrody
- Cixin Liu, Wspomnienie o przeszłości Ziemi (tom I – Problem trzech ciał)
- Wiesław Myśliwski, Traktat o łuskaniu fasoli
- Tomasz Różycki, Dwanaście stacji
- Andrzej Stasiuk, Jadąc do Babadag
- Mariusz Szczygieł, Nie ma
- Monika Sznajderman, Pusty las
- Dorota Terakowska, Poczwarka
- Olga Tokarczuk, Bieguni, Opowiadania bizarne
- Marcin Wicha, Rzeczy, których nie wyrzuciłem
Wszystkie powyższe lektury można kupić w księgarni www.bookomole.pl, gdzie zostały uporządkowane w zależności od klas. Cały zestaw lektur możecie znaleźć w kategorii Lektury Szkolne
