Wydrukuj tę stronę

Szlak Zamków Gotyckich. Wielcy Mistrzowie, rycerze i zakonnicy

Oceń ten artykuł
(1 głos)
Zamek Krzyżacki w Malborku Zamek Krzyżacki w Malborku
Nie jest tajemnicą, że sąsiedztwo z Państwem Zakonu Krzyżackiego nie było łatwym okresem w historii Polski. Zakon Krzyżacki, który przybył na ziemie Prus w pierwszej połowie XIII wieku na zaproszenie Konrada Mazowieckiego, wypełnił swoją misję niemal wzorowo, podbijając plemiona pruskie i zajmując ich ziemię. Nie przyniosło to jednak wymarzonego pokoju i dobrostanu dla Polski. W miejsce plemion pruskich wyrosło bowiem potężne i silne Państwo Krzyżackie, które tak samo, a może nawet bardziej, zagrażało Polsce. Krzyżacy utwierdzali swoją władzę budując liczne i potężne zamki, z których wiele pozostało do dziś. Większość z nich możemy odwiedzić w ramach Szlaku Zamków Gotyckich. 

Szlak Zamków Gotyckich to trasa samochodowa, która liczy ponad 600 km. Na szlaku zlokalizowanych jest 12 gotyckich zamków krzyżackich, kapitulnych i biskupich. Odwiedzenie nawet połowy z tych lokalizacji i skorzystanie z dostępnych lekcji muzealnych da każdemu porządne wprowadzenie do średniowiecza i pozwoli lepiej zrozumieć ten okres. Trasa przebiega od Zamku Krzyżackiego w Bytowie w województwie pomorskim, przez Warmię do Zamku Rynie na Mazurach. 

 

Zamek krzyżacki w Bytowie

Powstawał w latach 1398-1405. W czasie budowy wielkim mistrzem zakonu był osławiony Konrad von Jungingen. Jest to jeden z najpóźniej wybudowanych przez Krzyżaków zamków.  W zamku na stałe przebywało od kilku do kilkunastu rycerzy zakonnych wraz z giermkami i knechtami. Pełna załoga zamku składała się z kilkudziesięciu osób. W 1410 roku zamek został opanowany przez wojska Władysława Jagiełły, został jednak zwrócony Krzyżakom po I pokoju toruńskim w 1411 roku. Obecnie w jego części znajduje się Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie.

 Zamek Krzyżacki w Bytowie

 Zamek w Bytowie. Fot. altotem https://flic.kr/p/XZ6SDA

 

 

Zamek krzyżacki w Malborku

Najbardziej znany i najpotężniejszy z zamków krzyżackich. Budowany w kilku etapach od 1280 do poł. XV w. przez zakon krzyżacki. W okresie od 1309 do 1457 zamek w Malborku był siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego i władz Prus Zakonnych, a w latach 1457–1772 rezydencja królów Polski. Zamek w Malborku to trzyczęściowa twierdza obronna w stylu gotyckim o kubaturze ponad 250 000 m³. Składa się z podzamcza, zamku średniego i zamku wysokiego. Jest to jeden z największych zachowanych zespołów gotyckiej architektury na świecie. Na samo zwiedzanie z przewodnikiem warto zarezerwować sobie kilka godzin. Obecnie przez Krzyżaków nie zamieszkany jest siedzibą Muzeum Zamkowego w Malborku :)

Zamek krzyżacki w Malborku nad Nogatem

 

Zamek krzyżacki w Sztumie

Wybudowany w latach 1326-1331 w miejscu wcześniejszych umocnień pruskich. Zamek w Sztumie powstał na niewielkiej wyniosłości, na wyspie pośrodku dawnego Jeziora Białego. Zamek odgrywał rolę przyczółka osłaniającego od południa warownię malborską, był także letnią rezydencją wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Stan obecny nie oddaje w pełni wyglądu dawnej warowni. W XIX wieku zamek został częściowo rozebrany. Do chwili obecnej przetrwały: główne skrzydło południowe, fragmenty skrzydła wschodniego, brama wjazdowa, studnia oraz fragmenty dwóch baszt i murów obronnych.

Zamek w Sztumie. Fot. Groundhopping Merseburg https://flic.kr/p/XZ6SDA

 


Zamek Kapituły Pomezańskiej w Kwidzynie

Zamek wzorowany na zamkach krzyżackich. Czteroskrzydłowy z krużgankowym dziedzińcem wewnętrznym. Naroża są akcentowane kwadratowymi wieżami, z wyjątkiem jednego, gdzie stoi wysoka główna wieża, będąca jednocześnie dzwonnicą katedry. Zamek w Kwidzynie zbudowany został na przełomie XIII i XIV w. i stanowi największą atrakcję turystyczną Powiśla. Większość prac została zakończona do 1350 r., jedynie charakterystyczne gdanisko powstało dopiero w latach 80 XIV w. Gdanisko to w zasadzie latryna, w tym wypadku wyjątkowo duża, odsunięta od murów zamku i połączona z nim arkadowym mostem. Obecnie w zamku znajduje się Muzeum Zamkowe z interesującymi zbiorami. 

 Charakterystyczne gdanisko w Zamku w Kwidzynie

 

 

 Zamek w Kwidzynie

 


Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie

Zamek zbudowany w latach 1346-1353, składał się z jednego skrzydła po północno-wschodniej stronie czworokątnego dziedzińca. System zamkowych murów połączono częściowo z murami miejskimi, przez co zamek stał się czymś w rodzaju potężnego bastionu wysuniętego poza miasto i broniącego do niego dostępu. Zamek należał do kapituły warmińskiej, która, wraz z biskupem warmińskim, do 1454 r. podlegała wojskowej opiece zakonu krzyżackiego. Zamek stanowił siedzibę administratora dóbr ziemskich kapituły warmińskiej. Najsławniejszym administratorem pełniącym te obowiązki w latach 1516-1521 był Mikołaj Kopernik. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Warmii i Mazur. 

 

Zamek w Olsztynie. Fot.: Lee Fenner https://flic.kr/p/546AEc

 


Zamek krzyżacki w Nidzicy

Budowa zamku w Nidzicy rozpoczęło się w 1370 roku. Od 1409 roku rezydował w tym zamku krzyżacki prokurator.  Twierdza została zbudowana z cegły na wysokiej kamiennej podmurówce. Na poddaszu, w grubości murów, obiegają zamek krużganki obronne zarówno od strony zewnętrznej, jak i od strony dziedzińca. W piwnicach wież znajdowało się więzienie. Nad bramą była zajmująca dwie kondygnacje kaplica zamkowa. W tej części zamku ulokowano komnaty dla gości zakonu, tu też mieszkał wójt oraz kapelan. Rycerze, giermkowie i służba zbrojna kwaterowali w bocznych skrzydłach budowli. Na dziedzińcu zamkowym widoczna była niegdyś studnia zaopatrująca załogę w wodę. Zamek przez wieki był świadkiem wielu wojen, podczas których był częściowo burzony i odbudowywany. Obecnie w zamku mieści się m. in. Muzeum Ziemi Nidzickiej z ekspozycją etnograficzno-historyczną, Nidzicki Ośrodek Kultury, Bractwo Rycerskie Komturii Nidzickiej, Galeria Autorska Hieronima Surpskiego, pracownia rzeźby i biblioteka miejska.

Zamek krzyżacki w Nidzicy. Fot. Artur Malinowski. https://flic.kr/p/f2qGxK 

 


Zamek krzyżacki w Ostródzie

Początki warowni sięgają 1300 roku. W XIV wieku kilkukrotnie był atakowany i uległ zniszczeniu przez wojska litewskie. Zamek został odbudowany w latach 1407–1410 na planie zbliżonym do obecnego, z tym że lepiej go umocniono, otoczono murem i fosą. Fosa była wypełniona wodą. Zasypano ją dopiero w XVIII wieku. Do zamku wjeżdżało się od strony zachodniej przez zwodzony most znajdujący się ponad fosą, następnie przez podwójną bramę wjazdową. Przez wieki zamek ulegał przebudowom i zniszczeniom. Obecną formę zawdzięcza odbudowie, która zakończyła się w 1996 roku. Obecnie w murach zamku mieści się Muzeum w Ostródzie. 

 

Zamek krzyżacki w Ostródzie

 


Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim

Zamek w Lidzbarku należy do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce, ale też w Europie. Rozpoczęta w połowie XIV w. budowa zamku realizowana była przez biskupów od Hermana z Pragi do Henryka Sorboma. W czasie kadencji tego drugiego dziedziniec zamku otoczony został dwukondygnacyjnymi krużgankami. Budynek zamku wzniesiony został na planie czworoboku o wymiarach 48,5x48,5 m. Zamek posiada piwnice, które służyły jako magazyny żywności, więzieni. Znajdowały się tam również piece do ogrzewania zamku ciepłym powietrzem. Dziedziniec lidzbarskiego zamku ze względu na krużganki przypomina dziedziniec Królewskiego Zamku na Wawelu. W zamku mieści się obecnie Muzeum Warmińskie. 

 

 Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim. Fot. Burg Heilsberg. https://flic.kr/p/27XZW4R

 


Zamek krzyżacki w Kętrzynie

Zamek został wybudowany pomiędzy rokiem 1360 a 1374 w pobliżu wcześniejszej drewnianej strażnicy. Był siedzibą prokuratora krzyżackiego. Początkowo nie był silnie bronioną warownią, jednak na początku XV w. zamek otoczono dodatkowym murem obronnym o szerokości 2 metrów. Zamek przez lata przechodził różne modyfikacje i rozbiórki. Na początku XX w. został częściowo przystosowany do celów mieszkaniowych. W 1945 roku spłonął. W latach 1962-1967 mury zamku zostały zrekonstruowane na podstawie zachowanych rycin z XIX wieku. Obecnie Zamek jest siedzibą Muzeum Regionalnego i biblioteki.

 


Zamek krzyżacki w Rynie

Zamek zbudowano pod koniec XIV w. w miejscu istniejącego w tym miejscu wcześniej grodu plemienia Galindów, pomiędzy dwoma jeziorami, z których jezioro Ołów stanowiło naturalną fosę. Zamek budowano na siedzibę prokuratora, jednak w 1393 roku Ryn został stolicą okręgu zwanego komturstwem. Pierwszym ryńskim Komturem był od 1394 r. Fryderyk von Wallenrod. Być może jego postać była inspiracją dla Adama Mickiewicza do napisania poematu Konrad Wallenrod. Zamek był świadkiem różnych tragicznych wydarzeń, które też odbiły się na jego murach. W 1657 roku został spalony przez Tatarów. Odbudowany w późniejszych latach pełnił funkcję więzienia, domu kultury, biblioteki. Od 2006 roku, po renowacji, Zamek stał się siedzibą czterogwiazdkowego hotelu. Mimo tej funkcji zamek można, po wcześniejszej rezerwacji, zwiedzać.

 


Zamek krzyżacki w Gniewie

Krzyżacki zamek w Gniewie zbudowany został pod koniec XIII i w 1. połowie XIV wieku na planie czworoboku. Był najpotężniejszą twierdzą zakonu na lewym brzegu Wisły i stanowił siedzibę komtura. Zamek w Gniewie był świadkiem wielu wojen i przechodził z rąk do rąk. W drugiej połowie XVII wieku starostą gniewskim był Jan Sobieski, który nie będąc jeszcze królem, zbudował na Podzamczu nowy barokowy budynek dla swojej żony Marii, który jest obecny do dziś. Obecnie w Zamku, podobnie jak w Zamku Ryn, zlokalizowany jest luksusowy hotel. Zamek można jednak zwiedzać w określonych godzinach.

 

Zamek krzyżacki w Gniewie. Fot.: tomasz przechlewski. https://flic.kr/p/asxi2b


Zamek krzyżacki w Nowem nad Wisłą

Najmniej okazałym zamkiem na Szlaku Zamków Gotyckich jest zamek w Nowem nad Wisłą. Nie oznacza to oczywiście, że nie warto go odwiedzić podczas wycieczki szkolnej. Zamek został zbudowany w połowie XIV wieku przez zakon krzyżacki na miejscu pomorskiego kasztelu. Mieści się przy północno-wschodnim narożniku murów miejskich. Zamek został mocno zdewastowany podczas wojen szwedzkich. Po I rozbiorze, w 1787 w znacznym stopniu rozebrany przez władze pruskie.  Obecnie siedziba Centrum Kultury "Zamek".

 

Szlak Zamków Gotyckich można zwiedzać w różnych konfiguracjach. Odwiedzenie kilku zamków da świetne podstawy do zrozumienia średniowiecza, rycerstwa, wojen polsko-krzyżackich. Często można trafić na organizowane wydarzenia edukacyjne i kulturalne, inscenizacje, warsztaty, koncerty, które urozmaicą wycieczkę.

Więcej informacji na temat szlaku można odnaleźć na stronie: https://zamkigotyckie.org.pl/ 

 

 

Ostatnio zmieniany środa, 05 październik 2022 18:32