Najstarsza twierdza bastionowa w Polsce - Twierdza Kostrzyn

Najstarsza twierdza bastionowa w Polsce - Twierdza Kostrzyn

"Kostrzyńskie Pompeje", Stare Miasto, Brama Berlińska i wreszcie Bastion Filip. Kostrzyn to niezwykłe miejsce z niezwykła historią. Doskonały cel dla szkolnych wycieczek. 

Krótka historia Miasta-Twierdzy Kostrzyn

Okres największego rozwoju Kostrzyna przypada w latach 1535 – 1571, kiedy został stolicą odrębnego Księstwa, pod panowaniem margrabiego Johanna von Brandenburg, zwanego również Janem Kostrzyńskim. Wówczas to miasto zamknięto pierścieniem fortecznym, co było początkiem przekształcania go w twierdzę. Pierwsze, zapewne drewniano-ziemne umocnienia, w II połowie XVI stulecia zostały stopniowo zastąpione trwalszymi umocnieniami murowanymi. Twórcą planów twierdzy, wznoszonej od ok. połowy XVI wieku, był włoski architekt Francesco Chiaramella de Gandino. Jest on również autorem renesansowej przebudowy kostrzyńskiego zamku. 

Twierdza Kostrzyn to najstarsza twierdza bastionowa w Polsce. Pierwotne założenie zajmowało obszar kilkunastu hektarów. Kontynuatorem budowy twierdzy był inny włoski architekt Roch Guerini di Linari. Budowę ukończono pod koniec XVI wieku. Począwszy od 1630 r. aż po początki XVIII w. twierdza była systematycznie uzupełniana i rozbudowywana przez inżynierów holenderskich, a następnie francuskich.

W 1758 r. miasto w murach twierdzy uległo całkowitemu zniszczeniu. Wszczęte przez rosyjską armię bombardowanie doprowadziło do kompletnego jego spalenia. Ogień strawił zamek, nie oszczędził również kościoła farnego. Na domiar złego pożar zniszczył archiwum i bibliotekę kościelną, mozolnie gromadzoną przez wieki. Nie zachowały się żadne archiwa. Z katastrofy ocalała jednak twierdza. W XIX w. została ona w kilku etapach rozbudowana. W latach 80-tych XIX w. zbudowano w odległości 5 do 10 km od historycznego rdzenia twierdzy 4 duże forty (Sarbinowo, Gorgast, Żabice i Czarnów) - po części do dziś zachowane. 

Przed II wojną światową Twierdza Kostrzyn nie pełniła już funkcji militarnych. Podjęto wówczas decyzję o likwidacji części najstarszych i zupełnie już przestarzałych umocnień, celem zapewnienia Staremu Miastu przestrzeni do rozwoju. Do 1931 r. rozebrano 3 bastiony i wiążące je ze sobą mury kurtynowe. W 1945 r. miasto pozbawione już części umocnień ogłoszono twierdzą ponownie, prowizorycznie przygotowując je do obrony. 

Finalne „przekształcenia" staromiejskiego zespołu zabudowy w Kostrzynie nad Odrą są skutkiem działań wojennych z lutego i marca 1945 roku. Zabudowa staromiejska została w czasie wojny doszczętnie zniszczona, przetrwały jedynie grube mury umocnień twierdzy. Po roku 1945 obszar ten znalazł się w ochronnym pasie nadgranicznym. W następnych latach relikty kamienic oraz ocalałe ruiny zamku i kościoła zostały rozebrane bądź wysadzone przy użyciu ładunków wybuchowych.

 

Atrakcje turystyczne

Najciekawszym zabytkiem dzisiejszego Kostrzyna są "Kostrzyńskie Pompeje" - ruiny kostrzyńskiej twierdzy i Starego Miasta z zachowaną siatką ulic. Historia kostrzyńskiej Starówki jest pasjonująca. Stare Miasto ze swoim zamkiem, ratuszem, kościołem parafialnym i rynkiem posiadało niepowtarzalny urok. Wojna spowodowała, że miasto zamarło na bez mała 50 lat. Jeszcze nie tak dawno miejsce po dawnej Starówce mogło budzić jedynie tęsknotę za tym, co przestało istnieć. Dziś projektowana rekonstrukcja nabiera realnych kształtów. Spod hałd ziemi wyłoniły się ruiny starych kamienic i uliczek, a część obiektów twierdzy została odrestaurowana. Jest to ulubione miejsce mieszkańców miasta i największa atrakcja dla przyjeżdżających do Kostrzyna turystów. Na szczególną uwagę zasługują bastiony twierdzy, Brama Chyżańska, Brama Berlińska, ruiny zamku i kościoła. Wycieczka do „Kostrzyńskich Pompei” może być doskonałą lekcją historii, nie tylko regionalnej, ale również powszechnej, bowiem możemy tutaj obcować z „umarłym miastem”. Miastem, które legło w gruzach w wyniku działań wojennych, i nigdy z tych popiołów się nie podniosło.

Spacer po Starym Mieście to sentymentalna podróż do czasów, kiedy Kostrzyn był jednym z najpiękniejszych miast Brandenburgii. Stary Kostrzyn można oczywiście zwiedzać samodzielnie lecz prosimy pamiętać, że do Państwa dyspozycji są także wykwalifikowani przewodnicy. To ich opowieści sprawiają, że miasto, wyrwane ze szponów historii, ponownie ożywa.

Stale rozwijana infrastruktura turystyczna jest dodatkową zachętą do odwiedzenia tego urokliwego miejsca. Zarówno przy samej Starówce, jak i w najbliższej okolicy znajdują się hotel, bazar, sklepy, apteka, restauracje, kantory wymiany walut i punkty usługowe. Zachęcamy także do wirtualnego spaceru po Mieście-Twierdzy Kostrzyn www.wirtualnatwierdza.kostrzyn.pl 

Brama Berlińska jest jedną z trzech bram które znajdowały się na terenie Twierdzy Kostrzyn. Powstała ona na północno - zachodnim skraju twierdzy. Wzniesiona została w II połowie XVI wieku. Dzisiejszy kształt przybrała w latach 1877 - 1879. W pomieszczeniach które są obecnie bezpłatnie udostępnione dla zwiedzających, znajdowała się kiedyś centrala telefoniczna. W Bramie można zobaczyć zabytki znalezione na terenie Starego Miasta Kostrzyn oraz okolic. Najciekawszymi przedmiotami jakie tu się znajdują są: wieko sarkofagu Katarzyny Brunszwickiej (rekonstrukcja z 1882 roku), sarkofag ekshumacyjny z 1713 roku, zabytki z epoki brązu (biżuteria, szpile do ubrań, urny). W Bramie Berlińskiej mieści się również punkt informacji turystycznej. Obiekt jest czynny w sezonie turystycznym od wtorku - do piątku w godzinach 09.00 - 16.00 oraz w soboty i niedziele w godzinach 10.00 - 16.00

Bastion Filip, jeden z trzech bastionów znajdujących się do dnia dzisiejszego w Twierdzy Kostrzyn. Stanowi południowo - wschodnią narożną osłonę twierdzy. Zbudowany w formie czworoboku w roku 1568. W maju 2014 roku w jego kazamatach otwarto stałą ekspozycję muzealną, stanowiącą uzupełnienie muzeum na wolnym powietrzu. 

Stała ekspozycja muzealna w kazamatach Bastionu Filip

Jest ona swoistym dodatkiem do jedynego w swoim rodzaju powierzchniowego pomnika – zniszczonej w 1945 r. i nie odbudowanej kostrzyńskiej starówki. Prezentuje w nowoczesny i niekonwencjonalny sposób burzliwe dzieje Miasta-Twierdzy Kostrzyn. Zagładzie miasta poświęcono osobną część ekspozycji, podzieloną na kilka tematycznych komórek. Wystawa koncentruje się nie na kronikarskim przebiegu działań wojennych w obrębie Kostrzyna, lecz raczej na skutkach pożogi wojennej. Otwiera ją zaaranżowane przy wykorzystaniu oryginalnych zniszczonych przedmiotów i pozostałości zabudowy "gruzowisko". W pierwszej wydzielonej komórce można obejrzeć wciąż znajdowane w Kostrzynie szczątki osobistego wyposażenia walczących, w kolejnej fragmenty radzieckiego filmu dokumentalnego nakręconego w Kostrzynie w 1945 r. Odwiedzający mogą dotknąć i zapoznać się z replikami broni, używanej w walkach o miasto w 1945 r. Wchodząc do kolejnego pomieszczenia widz staje przed wielką reprodukcją obrazu Wojciecha Kossaka "Bitwa pod Sarbinowem". Może się tutaj zapoznać z wydarzeniami z okresu wojny 7-letniej, w tym historią zniszczenia miasta latem 1758 r. W przejściu do kolejnej części ekspozycji prezentowane są znaleziska związane z archeologiczną eksploracją miejsc pochówku w Kostrzynie, m. in. z krypty kościoła mariackiego i z łużyckiego cmentarzyska odkrytego na terenie rawelinu August Wilhelm. Odrębną komórkę poświęcono związanych z Kostrzynem historycznym mitom, przede wszystkim historii kojarzonych z Kostrzynem władców z rodu Hohenzollernów. Koniec pomieszczenia wypełnia makieta twierdzy Kostrzyn (3 x 4,2 m) w połowie XVIII w. Towarzyszą jej historyczne rysunki i plany przedstawiające miasto w tym okresie, oraz obszerna legenda wyjaśniająca, jakie charakterystyczne obiekty znajdowały się niegdyś na terenie twierdzy. W ostatniej sali prezentowany jest rozwój przestrzenny i transformacja miasta na przestrzeni dziejów. Całą wystawę wzbogacają liczne wielkoformatowe grafiki. Część eksponowanych przedmiotów umieszczona jest w specjalnych niszach. Wiele elementów jest multimedialnych, oglądający sami mogą wybierać zdjęcia i opisy, zmieniać obraz, poruszać się między poszczególnymi informacjami.

 

Galeria:

 

Informacje organizacyjne:

Adres:

Muzeum Twierdzy Kostrzyn nad Odrą
ul. Graniczna 1, 66-470 Kostrzyn nad Odrą

Telefon kontaktowy: 48 95 752 2360
Adres e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 
Adres www: muzeum.kostrzyn.pl
Parking dla autobusów: Przy samej Starówce, jak i w najbliższej okolicy znajdują się obszerne parkingi, zarówno dla autokarów i aut osobowych
Szczegółowy cennik dla grup zorganizowanych:

Stare Miasto i Brama Berlińska - wstęp wolny
Bastion Filip :
Dorośli – 10 zł/os.
Dzieci i młodzież szkolna - 5 zł/os.

Cennik przewodników:

Grupa do 15 osób - cena ryczałtowa 120 zł
Grupa powyżej 15 osób:
- dorośli 8zł/os
- dzieci i młodzież szkolna 4zł/os.
Przy zwiedzaniu Starego Miasta z przewodnikiem Muzeum Twierdzy, wejście do Bastionu Filip objęte jest zniżką 50%.

Minimalny czas zwiedzania: 1 godzina
Maksymalny czas zwiedzania: 2 godziny 30 minut
Godziny i dni otwarcia:

GODZINY OTWARCIA OBIEKTÓW MUZEUM TWIERDZY

TEREN STAREGO MIASTA SĄ DOSTĘPNE OD ŚWITU DO ZMROKU

· Ekspozycja muzealna w Bastionie Filip od  kwietnia do października br. otwarta w dni robocze (wtorek-piątek) od godz. 10:00 do 16:00 (ostatnie wejście 15:00) natomiast w weekendy i dni świąteczne od godz. 10:00 do 18:00 (ostatnie wejście 17:00)

· Punkt informacji turystycznej oraz sprzedaży pamiątek i publikacji w Bramie Berlińskiej czynny od  kwietnia do października br. w dni robocze (wtorek-piątek) od godz. 10:00 do 16:00,  natomiast w weekendy i dni świąteczne od godz. 10:00 do 18:00.

· Wycieczki z przewodnikiem dla grup zorganizowanych wraz z wejściem do Bastionu Filip możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu terminu (również poza normalnymi godzinami otwarcia). Zainteresowanych prosimy o kontakt mailowy Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub telefoniczny 95 752 23 60.

Godziny otwarcia mogą z ważnych powodów ulec zmianie.

Dla pewności prosimy śledzić komunikaty na naszej stronie internetowej lub zasięgnąć informacji telefonicznie.

Ważne informacje dla wycieczek szkolnych:

W przypadku chęci zwiedzenia Muzeum z naszym przewodnikiem, prosimy o ustalenie terminy zwiedzania telefonicznie lub mailowo.

Stałe ekspozycje:

Bastion Filip- wystawa multimedialna;
Brama Berlińska

 

Fotografie w artykule zostały dostarczone przez Muzeum

 

 

POMYSŁY NA WYCIECZKI Z DZIEĆMI, WYCIECZKI KLASOWE, WYCIECZKI Z RODZINĄ

Witamy Was na stronie poświęconej temu co najbardziej intryguje (oczywiście zaraz po lekcjach) uczniów, nauczycieli i rodziców: wycieczkom szkolnym w szeroko rozumianym znaczeniu tego słowa. Wiemy, że podróże kształcą, wiemy że uczą samodzielności, pozwalają poznać lepiej świat w całej swojej zmienności i okazałości i jeśli to przekonanie w nas drzemie to wspaniale. Bo to najprawdziwsza prawda! Strona, na której się znaleźliście nie tylko utwierdzi Was w tym przekonaniu, ale pomoże Wam wybrać cel wycieczki szkolnej, wskaże na jakie wydarzenia dla dzieci warto się wybrać, zaproponuje gry planszowe czy książki dla dzieci, które warto zabrać w podróż. 

A jeśli wycieczki szkolne przez pandemię nie dojdą do skutku, zachęcamy do wycieczek z rodziną. Prezentowane atrakcje dla dzieci z powodzeniem możecie odwiedzić sami. Zostańcie z nami po dobrej stronie! Życzymy wspaniałych podróży!

Redakcja Podrozezklasa.pl