Historia rakoniewickiego muzeum sięga czerwca 1974 roku, kiedy to przedstawiciele władz miasta, lokalni i wojewódzcy działacze – głównie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz Ochotniczej i Zawodowej Straży Pożarnej dokonali otwarcia muzealnej placówki pożarniczej. Na ich starania bez wątpienia wpłynęła idea ratowania przed zniszczeniem starego sprzętu strażackiego oraz zrujnowanego, ponad 200-letniego budynku byłego zboru ewangelickiego. Przez następne 45 lat swojego funkcjonowania muzeum powiększyło swoją przestrzeń ekspozycyjną o następne trzy budynki, ratując i udostępniając zwiedzającym kolejne eksponaty oraz publikacje książkowe.  W 1995 roku Muzeum stało się Odziałem Zamiejscowym Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach.