Muzeum w środku wielkiego miasta, w którym zgromadzonych jest ponad 80 tys. eksponatów kultury ludowej. 

Muzeum Etnograficzne w Krakowie zostało otwarte 19 lutego 1911 roku. Swoje powstanie zawdzięcza niestrudzonym wysiłkom Seweryna Udzieli – nauczyciela, etnografa-amatora i kolekcjonera wytworów kultury ludowej. Pragnął on „ocalić od zagłady przeżytki przeszłości znikające bezpowrotnie”.

Pierwszą wystawę zaprezentowano w trzech pokoikach w oficynie przy ulicy Studenckiej. W 1913 roku zbiory zostały przeniesione do budynku dawnego seminarium św. Michała na Wawelu, gdzie rok po roku otwierano kolejne sale ekspozycyjne. Muzeum, spakowane w początkach okupacji niemieckiej w skrzynie, przetrwało ją niemal bez szwanku, tracąc jedynie kilkaset eksponatów. W 1945 roku Towarzystwo Muzeum Etnograficznego przekazało zbiory państwu. Trzy lata później Tadeusz Seweryn, następca Udzieli, uzyskał dla nich nową siedzibę w dawnym ratuszu kazimierskim, w którym urządził wkrótce pierwszą, istniejącą do dziś, część wystawy stałej. W 1986 roku Muzeum otrzymało zabytkowy budynek przy ulicy Krakowskiej, tak zwany Dom Esterki, w którym znajdują się obszerne sale wystawiennicze. 

W ciągu niemal stu lat nieprzerwanego istnienia muzeum powiększyło swoje zbiory do ponad 80 tysięcy eksponatów. Prezentowało je na wystawie stałej oraz na licznych wystawach czasowych, prowadząc przy tym intensywną działalność naukową, wydawniczą i oświatową, której celem była realizacja misji wyznaczonej przez jego założycieli.

W Ratuszu na pl. Wolnica (główny gmach Muzeum) prezentujemy wystawę stałą pt. "Polska kultura ludowa". Wystawy czasowe organizujemy w Domu Esterki przy Krakowskiej 46 (więcej o aktualnych wystawach czasowych). 

Zwiedzanie wystawy stałej to ciekawa wyprawa w przeszłość. Unikalne, pochodzące głównie z XIX wieku eksponaty są źródłem wiedzy o kulturze ludowej. Zabytki folkloru, rzemiosła i sztuki oraz archiwalne fotografie pozwalają zapoznać się z minionymi – często bezpowrotnie – obrazami wsi. Przywołują zwyczajne, codzienne życie rolnika czy pasterza, ale opowiadają też o zdarzeniach uroczystych i niezwykłych, związanych z tradycyjnymi obrzędami i magią.

Izba krakowska

W salach wystawowych przygotowanych zgodnie z ideą skansenu w centrum miasta zobaczymy izbę krakowską, której ściany, powała i piec pomalowane są w zalipiańskie kwiaty. Meble pochodzą z małopolskich ośrodków stolarstwa. Obrazy z wizerunkami świętych to pamiątki przywożone z pielgrzymek lub zakupione u wędrownych handlarzy. Wiejskie budownictwo Krakowiaków ukazuje model chałupy Błażeja Czepca z Bronowic, wykonany przed stu laty pod kierunkiem Włodzimierza Tetmajera.

Izba podhalańska

Półmrok, zapach drewna i refleksy światła odbite w obrazach na szkle wprowadzają w nastrój tradycyjnej izby podhalańskiej. Warto zwrócić uwagę na ściany zbudowane z szerokich płazów, powałę z desek ułożonych w jodełkę, wspartą na belce sosrębowej ozdobionej rozetą.s

Warsztaty

Na wystawie można też zobaczyć tradycyjne wiejskie warsztaty: m.in. folusz z Jaworek, gdzie produkowano sukno z tkaniny wełnianej, czy olejarnię z Ochotnicy Górnej, w której tłoczono olej z siemienia lnianego. Jest też pracownia garncarska z różnymi rodzajami kół garncarskich i modelem pieca do wypalania garnków, mis i dzbanów. Całości dopełnia wystawa wyrobów ceramicznych z wielu obszarów Polski, obrazująca bogactwo form i technik. W innym miejscu muzeum zobaczymy wnętrze kuźni, gdzie wykonywano nie tylko podkowy, ale również dekoracyjne okucia, zawiasy i narzędzia gospodarskie. Poznamy tajniki obróbki lnu i pracy przy warsztacie tkackim, a także arkana takich zawodów, jak bartnik, pszczelarz ... i kłusownik.

Stroje ludowe

W świat stroju ludowego przenosi nas kolekcja odświętnych ubiorów z całej Polski. Strój ludowy manifestował przynależność do rodzinnej wsi, regionu, często był też symbolem uczuć patriotycznych. Tylko u nas można zobaczyć paradny orszak Krakowiaków: kobietę w spódnicy i gorsecie, z koralami i chustą wiązaną na głowie w czepiec, oraz mężczyznę ubranego w białą sukmanę i ciemnogranatowy kaftan przewiązany skórzanym pasem, w czapce magierce.

Obrzędy 

Część wystawy ukazująca obrzędowość podzielona jest na dwa zasadnicze cykle kalendarzowe: zimowy, związany z Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem oraz wiosenny, połączony z Wielkanocą. 

Fragment wystawy poświęcony Bożemu Narodzeniu ukazuje kolędowanie z turoniem i szopką. Tu trzeba zobaczyć najcenniejsze w kolekcji szopki krakowskie, a wśród nich tę najstarszą, liczącą ponad sto lat, wykonaną przez Michała Ezenkiera. Jest ona uważana za pierwowzór współczesnych szopek konkursowych.

Część poświęcona obrzędowości wiosennej została poddana przebudowie – udostępniamy ją pod hasłem OD-NOWA, jeszcze w trakcie zachodzącej tam przemiany. Zaczęliśmy od jajka - prezentujemy wybór pisanek z naszej kolekcji, liczącej 8671 zdobionych jaj - najbardziej intrygujące obiekty można wziąć pod lupę. Budzące się na wiosnę siły witalne obrazują także wierzby-palmy. W przyszłości znajdzie się tu jeszcze miejsce na postaci „negocjatorów” z pogranicza światów i krakowskie odpusty: Emaus i Rękawka.

Na lipiec 2015 roku planowane jest otwarcie nowej wystawy stałej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej.

Warsztaty muzealne

Wycieczki szkolne mogą być uczestnikami wcześniej zorganizowanych i umówionych warsztatów muzealnych. 

Informacje o lekcjach: http://bit.ly/MEK_warsztaty  

Galeria:

Fotografie: Autor Marcin Wąsik - przesłane przez Muzeum.

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: