Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, jako prywatna placówka, rozpoczęło swoją działalność w 2004 roku na terenie historycznej lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej. 

Zbiór eksponatów przejęty od PKP w 2004 roku składał się z 34 lokomotyw, 41 wagonów i 8 maszyn warsztatowych. Wszystkie te obiekty były niesprawne technicznie, a niektóre w stanie całkowitej ruiny. Stan zabudowań biurowych, warsztatowych oraz hali parowozowni wymagał przeprowadzenia gruntownych remontów. 

Podczas pierwszego etapu działalności Muzeum, wykonano szereg prac porządkowych i zabezpieczających. Wyremontowana została większość pomieszczeń i dachy zabudowań, naprawiono instalację elektryczną i zamontowano dodatkowe oświetlenie. W wyremontowanych pomieszczeniach urządzono biura, salę wykładową oraz sale ekspozycyjne. 

Po 10 latach działalności Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku udostępnia ekspozycje obejmującą zabytkowy tabor kolejowy normalnotorowy z okresu od roku 1890 do lat 70-tych XX wieku. Zbiór składa się z 40 lokomotyw parowych (produkcji polskiej, niemieckiej, angielskiej oraz amerykańskiej), lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz przeszło 50 wagonów i innych kolejowych pojazdów specjalistycznych, ustawionych na torach o łącznej długości ok. 2 km. 

Muzeum posiada jedyny sprawny na Dolnym Śląsku normalnotorowy parowóz – polską lokomotywę parową TKt48-18 z 1951 r. Ponadto Muzeum posiada zbiory urządzeń, narzędzi i dokumentów kolejowych oraz tematyczne zbiory ikonograficzne związane z terenem Śląska. Do zwiedzania udostępnione są również wystawy maszyn i urządzeń przemysłowych. Znaczącą część kolekcji stanowią zbiory ikonograficzne, biblioteczne, archiwalne oraz związane z kolejnictwem i jego otoczeniem z zakresu łączności i zabezpieczenia ruchu. 

W Muzeum znajduje się również wystawa poświęcona historii motocyklizmu na terenie Śląska – można na niej obejrzeć m.in. przedwojenne polskie motocykle Sokół 600 i 1000. Od 2007 roku dział powiększył się o wystawę zabytkowych radioodbiorników i kolejowych urządzeń radiotechnicznych. W dwóch historycznych wagonach towarowych zorganizowano stałą wystawę przedstawiającą rolę kolei w przesiedleniach ludności po zakończeniu II Wojny Światowej. 

Wiosną 2014 roku w Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku została uruchomiona „Trasa Parowozowa", która jest nową, atrakcyjniejszą formą prezentacji zbiorów. Dzięki remontom i modernizacji zabytkowej infrastruktury kolejowej, została uruchomiona kolejowa trasa wiodąca po najważniejszych częściach Muzeum. Prowadzony przez parowóz TKt48-18 lub czechosłowacki wagon motorowy „Motorak" z 1956 roku, zestaw wagonów przejeżdżając po terenie bocznicy kolejowej Muzeum, prezentuje ważne dla historii techniki kolejowej obiekty – m.in. żuraw wodny, dźwig węglowy, budynek olejarni i piaskowni czy zapadnię kolejową.

Lekcje Muzealne

Ważną część naszej Ofert Szkolnej stanowią Lekcje Muzealne realizowanych w oparciu o własne zasoby kadrowe i sprzętowe dla przedszkolaków i uczniów wszystkich poziomów kształcenia. Poniżej znajdą Państwo opisy poszczególnych scenariuszy lekcji przygotowanych dla Przedszkoli, uczniów klas I-VI, gimnazjów i szkół średnich. 

Przedszkola oraz klasy I-III 
„Świat w miniaturze, czyli sztuka modelarstwa kolejowego" 
Z doświadczenia wiemy, że makiety kolejowe wywołują największe emocje u dzieci i młodzieży. Stąd – zdecydowaliśmy się zaproponować lekcje muzealne o tematyce modelarskiej. Uczestnicy zajęć zapoznają się z podstawowymi wielkościami makiet kolejowych i uczą się wykonywania najprostszych elementów modelarskich, takich jak drzewka czy skałki. Lekcje służą przede wszystkim odkrywaniu i umacnianiu zdolności modelarskich. 

„Stoi na stacji lokomotywa, czyli jak działa parowóz?" 
Lekcja oparta na najbardziej znanym wierszu Juliana Tuwima – „Lokomotywa". Celem lekcji jest nauka atrakcyjnej formy recytowania wiersza i integracja poprzez zabawę. Dzieci zapoznają się z podstawowymi zasadami funkcjonowania parowozu poprzez prezentację działającego na prawdziwą parę modelu silnika parowego! 

„Mały Muzealnik" 
Celem lekcji jest przybliżenie uczestnikom zasad funkcjonowania muzeów. Dzieci będą z pomocą opiekuna wypełniać m.in. karty zabytków i uczyć się podstaw badań obiektów zabytkowych. Zaprezentowane zostaną też przykłady rewitalizacji obiektów poprzemysłowych i adaptacji ich do nowych funkcji. 

Klasy IV – VI 
„Kolejowe zawody" 
Celem zajęć jest poszerzenie wiedzy na temat zawodów wykonywanych na kolei. Dzieci uzyskują informacje na temat czynności charakterystycznych na wybranych stanowiskach pracy – m.in. maszynisty, dyżurnego ruchu, rewidenta, kasjera, konduktora czy kierownika pociągu. Uczestnicy zdobywać będą praktyczną wiedzę – m.in. umiejętności czytania rozkładów jazdy i podstawowych zasad bezpieczeństwa na stacji kolejowej i podróży koleją. 

Gimnazja 
„Kolej motorem przemysłu" 
Celem lekcji jest nakłonienie uczestników do wspólnej dyskusji na temat historycznego, współczesnego i przyszłego stanu kolei w Polsce. Prowadzący przybliży uczniom kilka faktów na temat rewolucji przemysłowej i opisze sposób działania maszyny parowej. Prezentowane treści potwierdzenie znajdą w szerokim wachlarzu wykorzystanych w trakcie lekcji map, zdjęć, filmów, etc. 

„Potrzeba matką wynalazku" 
Punktem wyjścia zajęć jest przysłowie zawarte w temacie lekcji. Uczestnicy zapoznają się z pojęciem „postępu technicznego" oraz zagadnieniem „patentu" – po czym spróbują napisać swój własny wniosek patentowy. Celem zajęć jest nauka kreatywnego myślenia i efektywnej pracy w grupie. 

Szkoły średnie 
„Motywy kolejowe w tekstach kultury" 
Lekcja skierowana jest przede wszystkim do uczniów klas maturalnych. Prowadzący dąży do ukazania popularności, często nie docenianego, motywu w różnych tekstach kultury – filmach, zdjęciach, literaturze czy muzyce.

Fotografie: Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: