Muzeum Etnograficzne w Toruniu

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu to instytucja, która od ponad sześćdziesięciu lat dokumentuje, bada i popularyzuje kulturę ludową Polski. Zlokalizowane przy Wałach gen. Sikorskiego 19, w samym centrum miasta, muzeum mieści się w dawnym arsenale artyleryjskim z 1824 roku, który pierwotnie służył wojsku pruskiemu. Budynek ten, o charakterystycznej XIX-wiecznej architekturze militarnej, został zaadaptowany na potrzeby muzealne w latach 50. XX wieku. Oficjalne otwarcie placówki nastąpiło 1 stycznia 1959 roku, a jej założycielką i pierwszą dyrektorką była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, wybitna etnografka związana z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika.

Historia Muzeum Etnograficznego w Toruniu

Początki muzeum sięgają lat powojennych, kiedy to w ramach Muzeum Miejskiego w Toruniu funkcjonował Dział Etnograficzny. W 1948 roku otwarto pierwszą wystawę stałą, a w 1953 roku Miejska Rada Narodowa podjęła decyzję o utworzeniu samodzielnego muzeum etnograficznego. W kolejnych latach powstał Społeczny Komitet Budowy Muzeum, a w 1964 roku Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Etnograficznego. W latach 60. rozpoczęto budowę pawilonu wystawienniczo-administracyjnego oraz prace nad utworzeniem skansenu. W 1969 roku oddano do użytku Park Etnograficzny, który do dziś stanowi integralną część muzeum.

Obecnie Muzeum Etnograficzne w Toruniu dysponuje trzema oddziałami: główną siedzibą z wystawami i skansenem, Parkiem Etnograficznym w Kaszczorku oraz Olenderskim Parkiem Etnograficznym w Wielkiej Nieszawce. Łącznie instytucja posiada ponad 65 tysięcy obiektów, w tym zabytki architektury wiejskiej, stroje ludowe, narzędzia, przedmioty codziennego użytku, dokumenty i fotografie. Muzeum prowadzi także bibliotekę specjalistyczną z około 18 tysiącami woluminów poświęconych etnologii, antropologii, historii i muzealnictwu.

Co można zobaczyć w Muzeum Etnograficznym w Toruniu?

W głównym budynku muzeum można zobaczyć wystawę stałą „Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850–1950)”, która prezentuje życie codzienne mieszkańców wsi i małych miast z regionów takich jak Kujawy, ziemia chełmińska, Kaszuby, Kociewie, Bory Tucholskie, Pałuki, ziemia dobrzyńska i Krajna. Ekspozycja ukazuje wnętrza domów, wyposażenie kuchni, narzędzia pracy, stroje oraz elementy obrzędowości ludowej. W osobnym pomieszczeniu znajduje się Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej, poświęcony założycielce muzeum, z jej osobistymi pamiątkami, zdjęciami i dokumentami.

Park Etnograficzny w centrum Torunia to jedyny tego typu skansen zlokalizowany w ścisłym centrum miasta. Na powierzchni 1,7 hektara prezentowane są 19 obiektów architektury wiejskiej oraz 49 elementów małej architektury. Zwiedzający mogą zobaczyć chałupy, stodoły, spichlerze, młyn wodny, wiatrak, kuźnię, piec chlebowy, remizę strażacką, lapidarium oraz barka rybacka. Obiekty pochodzą z różnych regionów Polski północnej i zostały przeniesione do Torunia w latach 70. i 80. XX wieku. W skansenie odbywają się także wydarzenia plenerowe, koncerty, kiermasze i warsztaty.

Ciekawostką jest fakt, że zagroda kujawska w Parku Etnograficznym została dwukrotnie zniszczona przez pożar – w 2004 i 2005 roku. Mimo to została odbudowana i ponownie udostępniona zwiedzającym. W latach 80. na dziedzińcu muzeum wybudowano amfiteatr, który służy jako miejsce wydarzeń kulturalnych. W 1990 roku w budynku Arsenału wybuchł pożar, który spowodował znaczne straty, jednak muzeum szybko podjęło działania naprawcze.

Oferta muzeum dla dzieci i wycieczek szkolnych

Muzeum prowadzi szeroką działalność edukacyjną, organizując warsztaty, wykłady, spotkania tematyczne oraz zajęcia dla dzieci i młodzieży. W ramach programu „Ulotne Tradycje” dokumentowane są zwyczaje, obrzędy i praktyki niematerialnego dziedzictwa kulturowego województwa kujawsko-pomorskiego. Powstało cyfrowe repozytorium, w którym prezentowane są filmy, grafiki, nagrania i materiały edukacyjne dostępne bezpłatnie online.

Dla nauczycieli i rodziców Muzeum Etnograficzne w Toruniu stanowi wartościową propozycję edukacyjną. Dzięki różnorodności ekspozycji, interaktywnym formom zwiedzania oraz bogatej ofercie warsztatowej, dzieci mogą poznać historię i kulturę ludową w sposób przystępny i angażujący. Skansen w centrum miasta pozwala na bezpośredni kontakt z zabytkami architektury wiejskiej, a wystawy wewnętrzne ukazują codzienne życie dawnych mieszkańców regionu. Pracownicy muzeum potrafią dostosować narrację do wieku uczestników, co sprawia, że nawet najmłodsi goście mogą wynieść z wizyty wartościowe doświadczenia.

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej to miejsce, które łączy historię, edukację i kulturę. Dla szkół stanowi doskonałe uzupełnienie programu nauczania, a dla rodzin – inspirującą przestrzeń do wspólnego odkrywania tradycji. Wizyta w muzeum to nie tylko lekcja historii, ale także okazja do refleksji nad współczesną tożsamością kulturową.

Galeria zdjęć:

Fotografie: Muzeum Etnograficzne w Toruniu

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych:

 * ceny i godziny otwarcia aktualne na dzień aktualizacji artykułu. Mogą się różnić od rzeczywistych. Przed przyjazdem do lokalizacji zalecamy sprawdzenie tych danych na stronach internetowych obiektu.

Zobacz na mapie jak dojechać do Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu: